EC komt met lijst van 'kritieke tech', die export en investeringen zal raken

De lijst waar bronnen van Bloomberg over spreken, zal gebaseerd zijn op een aantal criteria. Daaronder de 'transformatieve aard' van technologie, de mogelijkheden voor 'duaal gebruik', en de potentiële toepassing voor het schenden van mensenrechten.

Transformatief en duaal

Transformatieve tech maakt grote omwentelingen op andere gebieden mogelijk. De huidige snelle ontwikkelingen van en door generatieve AI (genAI) zijn daar een goed voorbeeld van. De grote veranderingen die dankzij AI mogelijk zijn, raken heel veel activiteiten, sectoren en banen. Ook IT-werk ontkomt niet aan de impact van genAI.

Duaal gebruik (dual-use) van tech betreft middelen die voor zowel civiel als voor militaire doeleinden zijn te gebruiken. Sinds 2021 valt bijvoorbeeld cybersurveillancetechnologie onder vernieuwde EU-exportregels voor dual-use goederen.

Surveillance-samenleving

Bij het opstellen van de lijst is naar verluid ook gekeken naar de potentiële inzet of misbruik van technologie om fundamentele rechten van mensen te schenden. Zo spelen in China al jaren problemen met censuur, discriminatie en onderdrukking die dankzij ICT-middelen mogelijk wordt gemaakt en door technologische verbeteringen zeer efficiënt kan zijn.

Het gevaar van de zogeheten surveillance-samenleving is niet typisch Chinees, waarschuwde documentairemaker Jialing Zhang vorig jaar. Zij heeft toen in haar documentaire Total Trust de verstrekkende gevolgen geschetst en AG Connect daarover verteld. Hans de Zwart, medeoprichter van het Racism and Technology Center en onderzoeker naar verantwoorde IT aan de Hogeschool van Amsterdam, is het met Zhang eens dat tech-gedreven surveillance ook andere samenlevingen binnen sijpelt.

Investeringen en overnames

De EC wil dat, maar dus ook transformatieve technologie en militair-'misbruikbare' tech, aan banden leggen. Het gaat hierbij met name om het risico dat technologie op de lijst uitlekt of geëxporteerd wordt naar landen waar misbruik op de loer ligt.

Daarnaast zou de lijst ook kunnen dienen als uitgangspunt om zogeheten 'uitgaande investeringen' beter te controleren. Het gaat daarbij om tech-investeringen in landen met een risicoprofiel. Andersom zou de lijst ook kunnen worden toegepast op  'inkomende investeringen' (ronduit of door overnames) door landen of belanghebbenden met een risicoprofiel.