Open source als sleutel tot soevereiniteit

71% van Nederlandse organisaties ziet dat zorgen over digitale soevereiniteit een obstakel zijn voor de ingebruikname van cloud-technologieën. Dit blijkt uit onderzoek van Red Hat, marktleider in open source-technologie. Organisaties moeten zich wapenen tegen uiteenlopende mogelijke cyberdreigingen; snel kunnen schakelen bij veranderingen in geopolitiek, economie en supply chains; hun gevoelige informatie beschermen; én aantoonbaar voldoen aan Europese kaders zoals de AVG, DORA, CRA en AI Act. Dat is niet alleen noodzakelijk voor de bedrijfscontinuïteit, maar ook om het vertrouwen te winnen en behouden van consumenten en partners.

Dat vraagt dan ook om technologie die te verifiëren is. Er is zicht nodig op hoe systemen werken, hoe datastromen verlopen en waar de afhankelijkheden zitten. Dit zijn allemaal vereisten waar open standaarden en open source-software aan kunnen voldoen.

Technologie die onder jouw controle staat

Open source maakt zichtbaar hoe software wordt gemaakt en door wie. Omdat de broncode open is, kunnen meer ogen meekijken en kunnen kwetsbaarheden sneller worden gevonden en opgelost. Verbeteringen ontstaan in het openbaar en worden breed beschikbaar, wat helpt bij veiligheid, compliance en het bewaken van de kwaliteit van toeleveranciers. Organisaties houden grip op hun digitale middelen omdat ze de software kunnen bekijken, aanpassen en opnieuw gebruiken. Transparantie gaat ook over duidelijk onderhoud: heldere releaseschema’s, zicht op de herkomst van onderdelen en vaste richtlijnen voor versterking en beheer – dat wekt vertrouwen in kritieke omgevingen.

Een andere cruciale factor voor soevereiniteit is keuzevrijheid in IT-leveranciers. Met open technologie kun je applicaties en workloads draaien waar ze het beste passen, of dat nu is in je eigen datacenter, in de cloud of on-prem. Open standaarden en vergelijkbare werkwijzen op al die locaties helpen de flexibiliteit te leveren om verschillende leveranciers of platforms te gebruiken. Applicaties blijven verplaatsbaar zonder ze helemaal te hoeven herschrijven, bijvoorbeeld wanneer wet- en regelgeving wordt aangepast of wanneer marktveranderingen andere technieken of aanbieders vereisen. Zo ben je als organisatie vrij om doorlopend je technologiemix te optimaliseren.

Digitale soevereiniteit vraagt tot slot om continuïteit, ook als er iets misgaat. Open sourceoplossingen ondersteunen bescherming van gevoelige data, betrouwbare back-ups en snel herstel na een incident. Denk aan momentopnames van data, archivering, beleid voor consistente instellingen en automatisch overschakelen naar een reserve omgeving. In gewone taal: je verkleint hoeveel data je maximaal verliest en je verkort de tijd tot alles weer draait. Door openheid over componenten en updates wordt de keten van ontwikkeling tot uitrol beter te controleren. Het resultaat is wendbare, robuuste IT die past bij strengere regels en het veilig beheren van vitale infrastructuur.

Ook soevereine AI vereist open source

Digitale soevereiniteit en soevereine AI delen dezelfde fundamentele vereisten, namelijk transparantie, controle en keuzevrijheid. Net als digitale soevereiniteit is soevereiniteit rond AI momenteel een vereiste voor organisaties voordat ze hier nog meer in investeren en er daadwerkelijk de vruchten van kunnen plukken.

Soevereine AI betekent dat je kan kiezen waar AI-workloads draaien en deze kunnen verplaatsen wanneer regels of leveranciers veranderen; open standaarden en uitwisselbare formaten zijn hiervoor nodig om modellen, data en applicaties portabel te maken. Ook transparantie over herkomst en wijzigingen – van broncode tot trainingsdata en modelversies – is een vereiste voor veiligheid, kwaliteit en betrouwbaarheid van output. Kortom: soevereine AI houdt in dat je van begin tot eind inzicht hebt in en controle houdt over de werking van AI.

Operationeel draait het ook hier om betrouwbaarheid en controleerbaarheid in de hele keten. Daar hoort duidelijke eigenaarschap, toegangsbeheer, logging en levenscyclusbeheer. In AI komt daar nog modelbewaking, kwaliteits‑ en bias‑checks en menselijk toezicht bovenop, zodat uitkomsten verklaarbaar en controleerbaar blijven. Het resultaat is een wendbare, robuuste omgeving waarin je AI‑modellen en -applicaties consistent veilig kunt ontwikkelen, uitrollen en schalen met aantoonbare compliance en met behoud van keuzevrijheid in technologie.

Europa is de plek bij uitstek waar open AI kan gedijen: wetgeving zoals de AVG en de AI Act zorgen er immers al voor dat zaken zoals transparantie en controle überhaupt niet vrijblijvend zijn. Daarbij hoeft het zwaartepunt niet alleen te liggen op grote “god-like” LLM’s die vele miljarden aan hardware kosten om te trainen. Juist meerdere kleinere modellen, die specifiek zijn afgestemd op bijvoorbeeld lokale vereisten, regelgeving, taal en cultuur zijn zeer geschikt voor dit gevarieerde deel van de wereld. Kleine modellen zijn dynamischer, goedkoper en transparanter. Bovendien zijn ze eenvoudiger te herleiden, betrouwbaarder en verminderen ze de afhankelijkheid van specifieke leveranciers – perfect voor organisaties die soevereiniteit nastreven.

Open standaarden voor een veilige strategie

Digitale soevereiniteit is het fundament van een veilig, autonoom en transparant digitaal landschap. Hiervoor moet je organisatie bouwen op standaarden en technologieën die onder controle staan van de gebruiker, niet de leverancier. Er is één duidelijke route die hier naartoe leidt: open source-technologie in combinatie met een open en hybride cloudstrategie. Kies je voor open source, dan kies je voor zelfbeschikking – zonder belemmeringen of afhankelijkheden!