Europese commissie komt met plannen voor 'soevereine AI'

In het voorstel dat dinsdag door EU-techchef Henna Virkunnen gepresenteerd zal worden, spreekt de Commissie in de over het “versterken van de EU‑AI‑soevereiniteit”. Dat betekent: Europese, schaalbare generatieve AI‑oplossingen sneller invoeren, onder meer bij overheden. Die laatste krijgen een sleutelrol als vroege afnemers om vraag te creëren en start‑ups met open‑sourceoplossingen te laten groeien, meldt The Financial Times.

Brussel waarschuwt tegelijk voor “externe afhankelijkheden in de AI‑stack”, met name de laag van infrastructuur waarbij hardware en software nodig is om AI‑systemen te bouwen, trainen en beheren. Die keten kan door statelijke en niet‑statelijke actoren als wapen ingezet worden. Europa maakt zich sinds de terugkeer van Donald Trump meer zorgen voor een gebeurtenis als deze. Ook speelt de afhankelijkheid van Amerikaanse tech mee, terwijl China als zich meer en meer als AI‑macht profileert.

Mistral en Helsing

Hoewel de EU wijst op eigen aanwas: van Franse modelbouwer Mistral en Duitse defensietechnologiegroep Helsing, blijft Europa voor essentiële componenten zoals software, chips en kritieke mineralen, grotendeels aangewezen op de VS en Azië.

Met Apply AI wil de Commissie de inzet van AI in onder meer zorg, defensie en industrie versnellen, en AI positioneren als strategisch instrument binnen de Europese instituties en veiligheidsarchitectuur. Het idee is dat AI niet alleen gezien wordt als productiviteitsverbeteraar, maar als een 'strategisch middel' dat geïntegreerd moet worden in de Europese institutionele, industriële en veiligheidssystemen.

Één miljard euro

Voor de uitvoering wil de Commissie één miljard euro uit bestaande financieringsprogramma’s trekken. In de defensiesfeer wil Brussel prioriteit geven aan Europese AI‑ondersteunde' 'command‑and‑control (C2)'‑capaciteiten: systemen voor aansturing van troepen en operatiebeheer waarop Europese krijgsmachten nu sterk leunen op Amerikaanse leveringen via de NAVO.

Ook wordt gewerkt aan 'soevereine frontier‑modellen' voor ruimtevaart‑ en defensietechnologie. Deze frontier‑modellen moeten de meest geavanceerde, grootschalige AI‑systemen voorstellen.

AI-adoptie overal versnellen

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen benadrukte vrijdag dat Europa “AI‑adoptie overal wil versnellen” via Apply AI, om te voorkomen dat de EU de volgende technologische golf mist. Het plan koppelt industriële concurrentiekracht aan weerbaarheid: Europese AI moet niet alleen productiviteit verhogen, maar ook leveringszekerheid en veiligheidsbelangen dienen.