Kwantumpionier Leo Kouwenhoven opeens weg bij Microsoft

De Volkskrant brengt dit nieuws vanochtend en zegt er gelijk bij dat zowel Kouwenhoven als Microsoft geen verder toelichting willen geven op het vertrek. In een verklaring aan De Volkskrant zegt Microsoft dat het bedrijf overgaat op "een verandering in de benadering van schaalbare quantum computing". Kouwenhoven wil het daar voor nu bij laten, maar hoopt in een later stadium een toelichting te kunnen geven.

Kouwenhoven trad in 2016 in dienst bij Microsoft nadat hij een spectaculaire vondst had gedaan die de ontwikkeling van de kwantumcomputer een stuk dichterbij bracht. Hij toonde het bestaan van zogeheten majoranadeeltjes aan, die konden worden ingezet als heel stabiele qubits in een kwantumcomputer. De stabiliteit van qubits vormt nog altijd de zwakte van de meeste opstellingen van universele kwantumcomputers. Daardoor moeten de berekeningen op extreem lage temperaturen worden uitgevoerd en afgeschermd van invloeden van de buitenwereld. En dan nog zijn eigenlijk vele (fysieke) qubits ter controle nodig om zo samen één logische qubit te formeren. En voor zinvolle berekeningen zijn weer veel logische qubits nodig.

Veel stabieler qubits

De majoranadeeltjes hielden met hun veel grotere stabiliteit de belofte in die kwantumcomputer veel eenvoudiger te maken. Er werd al over gesproken dat Kouwenhoven voor dat werk wel eens een Nobelprijs zou kunnen krijgen. Maar het liep anders. De ontdekking van de majorara werd in twijfel getrokken nadat twee oud-werknemers aantoonden dat de bewijsvoering in het prestigieuze wetenschappelijk tijdschrift Nature berustte op 'knip- en plakwerk' van onderzoeksresultaten.

Het betreffende Nature-artikel werd teruggetrokken en ook bij artikelen in andere wetenschappelijke tijdschriften werden vraagtekens gezet. Er volgden integriteitsonderzoeken bij de TU Delft, die nog altijd niet allemaal zijn afgerond. Volgens een commissie van experts is wel duidelijk dat er geen aanwijzingen zijn voor opzet, maar dat de onderzoekers last hadden van tunnelvisie en wensdenken.

Kouwenhoven heeft na zijn aantreden bij Microsoft altijd een nulurenaanstelling bij de TU Delft gehouden. Het is onduidelijk of hij nu terugkeert bij zijn oude werkgever. Microsoft zegt in een nieuwsbericht dat maandag naar buiten kwam dat in een lab in het Deense Lyngby nu wel majoranadeeltjes zijn aangetoond. De waarde van die claim valt echter nog te bezien. De onderzoeksgegevens zijn niet publiek beschikbaar. Het is onduidelijk of het vertrek van Kouwenhoven verband houdt met deze ontdekking.