Management
Toekomstmuziek
Niet alleen techniek is bepalend voor hoe onze toekomst eruit gaat zien. Leiderschap is dat ook.
De ontwikkeling van technologie beïnvloedt hoe onze toekomst eruitziet. Automatisering van processen met behulp van RPA en kunstmatige intelligentie zal steeds breder worden toegepast , vaak zonder dat we ons er bewust van zijn. Steeds meer mensen hebben connected devices zoals koelkasten, koffiezetapparaten, wasmachines of zelfs auto's. En dankzij smartphones hebben we altijd toegang tot een onvoorstelbare hoeveelheid informatie uit de hele wereld.
Maar niet alleen techniek is bepalend voor hoe onze toekomst eruit gaat zien. In 1970 gebruikte Robert Greenleaf voor het eerst de term servant leadership, dienend leiderschap. Een dienende leider stuurt vanuit wederzijds respect en focust zich op groei van de mensen om zich heen. Een groot verschil met het, zeker op dat moment, heersende beeld dat een succesvolle manager stuurt vanuit een hiërarchische positie, extrovert en overrompelend is, en overtuigd van het eigen gelijk.
Ik heb het geluk dat ik in de loop van mijn carrière verschillende dienende leiders van dichtbij heb mogen meemaken. Een van hen gaf mij bijvoorbeeld de kans om voor het eerst te presenteren op een groot podium. En hielp bij het maken van de presentatie om te zorgen dat ik er niet alleen voor stond en zo goed mogelijk voorbereid was.
Toen ik het zelf voor de eerste keer (grotendeels onbewust) mocht uitproberen met een team van ongeveer tien mensen in een zeer uitdagend project, kwam ik erachter dat mijn houding grote invloed had op mijn teamleden en daarmee op de resultaten en de weerbaarheid van het team. Natuurlijk was iedereen vermoeid na een week waarin uitdagingen zich op leken te stapelen en over meerdere tijdzones heen opgelost moesten worden. Maar ondanks de druk hadden we een positief gevoel over het project en elkaar. Het was een enorm voorrecht om dat mee te maken, het heeft acht jaar later nog steeds invloed op de manier waarop ik probeer te leiden.
Door te kiezen voor dienend leiderschap creëren we een fijnere omgeving om in te werken, wat het gemakkelijker maakt mensen aan te trekken en te behouden. Ook bedrijfsresultaten verbeteren als teams en hun leiders met elkaar omgaan op basis van respect en vertrouwen, en als groei van relaties, individuen en het team voorop staat. Veel bedrijven zijn om, ze zien behalve kunstmatige intelligentie ook dienend leiderschap als de toekomst. En waar veel technologische ontwikkelingen gepaard gaan met risico's, denk ik dat deze verandering niks dan goeds gaat brengen.
Dit artikel is ook gepubliceerd in het magazine van AG Connect (nummer 3 2023). Wil je alle artikelen uit dit nummer lezen, zie dan de inhoudsopgave.
heeft 20 jaar ervaring in IT consulting. Zij deelt haar ervaring en inzichten als empathisch leider en vrouw in de IT door middel van coaching, presenteren en schrijven. Is de Global Business Applications Talent Lead bij Avanade.
Motto (van Tim Minchin): Be kind. To everyone. Always. If in doubt, double down and be kinder.
Volgens mij is leiderschap zelf geen probleem, maar het feit dat onze samenleving is ingericht op basis van eeuwenoude mechansimen die er vanuit gaan dat alles wat met besluitvorming te maken heeft, middels een hierarchie zou moeten plaatsvinden. De kerk, het leger en de ambtenarij hebben van oudsher een sterk hierarchisch karaker, dat het zelfs verworden is tot een cultuuraspect is, met alle gevolgen vandien.
Vroeger (en nog niet eens zo heel lang geleden) werd aangenomen dat de persoon die aan de top van de hierarachie alles wist (kennis), alles deed (werk) en alles bepaalt (besluitvorming). Inmiddels is het algemeen aanvaard dat dit voor de eerste twee aspecten (kennis en werk) dit allang niet meer valide is. Je moet wel een enorm grote hork zijn om te denken dat je meer weet en meer werk kan verzetten dan al je collega's tezamen. Mocht dat overigens feitelijk wel zo zijn, dan heb je echt een "in het land der blinden, een oog koning" georganiseerd.
Wat dan overblijft is besluitvorming. Je kun je je afvragen of besluitvorming daadwerkelijk via een hierarchische lijn moet plaatsvinden. Dat heeft in mijn bescheiden mening niet zoveel te maken met besluiten nemen, maar andere meer menselijke zwakheden: "wie kunnen we de schuld geven, als een besluit achteraf niet de juiste blijkt te zijn", "we willen de besluitvorming vooral bij een persoon neerleggen, zodat we een persoon kunnen aanspreken", "diegene die het besluit neemt, heeft lekker veel macht". Mijn voorstel is hiermee te stoppen, echt leiderschap (on-topic), zou op zijn minst starten met het onderkennen dat "tien personen meer weten dan een persoon". Een besluit is niets meer en minder dan het formaliseren van een keuze. Besef dat een keuze niets meer en minder is uit een lijstje van alternatieven kiezen. Er is minimaal altijd een alternatief, namelijk niets doen. De uitdaging is om juist met meerdere alternatieven te komen (hoe moeilijk die ook te vinden zijn). En vervolgens (en dit is heel belangrijk) deze alternatieven zo objectief mogelijk te wegen aan de hand van vooraf gestelde criteria (in de context van het te nemen besluit). Door voldoende criteria te laten meewegen, kan je een in de context van het te nemen besluit, een zo'n weloverwogen keuze maken uit de alternatieven. De keuze is op deze wijze persoonafhankelijk geworden en hoeft dus ook niet meer door een persoon genomen te worden. Besef dat veel vraagstukken dermate complex zijn geworden dat veelal beslissingsnemers zich nu al laten adviseren en een voorgenomen en onderbouwd besluit bespreken. Ik zou een stap verder willen gaan en besluiten in organisaties of in de samenleving veel meer instrumenteel door een multidisciplinair team (waarbij daadwerkelijk alle aspecten van het vraagstuk in ongenschouw genomen kunnen worden) te laten nemen. En ja er zitten altijd zogenaamde "judgement calls" in bepaalde aspecten, niet alles is "plat te slaan", maar op dit moment zie ik teveel besluiten genomen worden vanuit de onderbuik of opportuniteit of vaak ook niet genomen worden (vooruitschuiven), omdat men de handen er aan wil branden. Die laatste is het gevolg dat we als relatieve buitenstaanders zo graag "iemand of iets de schuld willen geven". Ik denk dat op deze manier besluiten veel zuiverder genomen kunnen worden en bij achteraf minder gelukkige besluiten, veel sneller kunnen analyseren waar in de beslutivorming iets is gemist en hoe we dat voor het onderhavige vraagstuk en toekomstige vraagstukken kunnen verbeteren. Als we er ook nog voor zorgen dat inwoners die direct geraakt gaan worden voor de besluiten, mee laten besluiten, er een veel groter draagvlak is in de samenleving voor gemaakte keuzen. Leiderschap is ook leren loslaten van de gevestigde orde en dat vereist ook lef.