Marconisten gevraagd...

Onlangs kwam het uitgestorven beroep van Marconist nog even ter sprake in dit tijdschrift: bij de blik op tech-poster als een van de professies die door IT zou zijn weggevaagd. Op het eerste gezicht is dat natuurlijk ook zo. Echter, de oorlog tussen Rusland en Oekraïne werpt een heel ander licht op dit beroep. Hoe pervasief IT ook is, er zijn ook beperkingen.

Chris VerhoefMeer van deze auteur

Er is geen 4G op zee, geen breedband op een onderzeeër, geen bereik in onherbergzaam gebied waar kruisraketten overvliegen en geen IT-infra na bombardementen.

Sterker, morse heeft voordelen. Het verkeer gebruikt vrijwel geen bandbreedte, kost bijna geen stroom, is onwijs goedkoop en de apparatuur is overal verkrijgbaar. Afgezien daarvan: Rusland gebruikt het. Frontsoldaten gebruiken ook goedkope Chinese walkie-talkies (Baofengs) waarvan de encryptie rammelt. En als de legerleiding steeds verder van de loopgraven gaat zitten, verliezen ze radiocontact en moeten over op mobiele telefonie. Allemaal af te luisteren. Dus marconisten zijn nodig die de korte golf afstruinen, inclusief morse.

OpTwitter kunnen we regelmatig de lokale weerberichten en andere boodschappen volgen die de Zwarte Zee vloot uitzendt via morse.

Bizar genoeg geven de Russen met dat weerbericht ook hun posities door. Ook radiodichtheid is een indicator. Bijvoorbeeld in november 2012 werden kruisraketten getest op de Witte Zee met een Russische nucleaire onderzeeër. Dat werd voorafgegaan door druk morse-verkeer en dito grote scheepsbewegingen die te volgen waren doordat ze hun positie meegeven in het weerbericht. Morse-luisteraars hadden heel snel door dat daar iets stond te gebeuren.

Er wordt zelfs zoveel geluisterd dat er even een gerucht was dat vlaggenschip de Moskou SOS-signalen had uitgezonden vlak voor het zonk. Maar uit het morse-bericht bleek dat het radioamateurs waren uit Tjechië. Dat meeluisteren gebeurt ook met Software-Defined Radios (SDR). De universiteit van Twente heeft er eentje online gezet.

Bij SDR kunnen meer mensen tegelijkertijd en op meerdere kanalen tegelijk luisteren. Van alle dagen worden visuele profielen gemaakt zodat je kunt zien op welke frequenties zoal is uitgezonden. Verder melden bezoekers op welke frequenties ze wat voor zaken horen. In het logboek vanaf 2012 komt de term morse vele honderden keren voor. Wat direct opvalt aan deze logs is dat de maanden februari en maart 2022 op nummer 1 en 2 staan voor de term morse. Zoom je verder in dan is er 24 februari radiostilte, en de dagen erna komt de bulk van de morse-communicatie.

Kortom, IT heeft de marconist nog lang niet weggevaagd, sterker het beroep speelt een cruciale rol waar de vijand het gebruikt zolang andere communicatie faalt.