Excelletjes

De coronacijfers die Public Health England publiceerde – de Britse tegenhanger van de RIVM – stegen begin oktober opeens enorm. Zo waren er op één dag wel 23.000 nieuwe besmettingen. Dat was wel erg veel, en bleek na ander onderzoek een correctie te zijn. Door een Excelsheet dat was vol geraakt, konden er geen nieuwe besmettingen meer geteld worden, en waren tussen 25 september en 2 oktober maar liefst 15.841 positieve gevallen niet meegeteld in de cijfers.

De reacties van serieuze softwaremakers waren natuurlijk niet van de lucht. Van “Je moet hier helemaal geen Excelsheet voor gebruiken” en “Excel is ook geen database” tot “Wat een prutsers”. Het is natuurlijk heel makkelijk om Excel hier de schuld te geven, maar is dat eigenlijk wel terecht?

Misschien is software maken gewoon erg moeilijk, of zijn wij mensen er niet zo goed in

Ten eerste zijn er natuurlijk talloze voorbeelden van ellendige fouten waar andere programmeertalen bij betrokken waren. Het mislukte heatlhcare.gov van Obama werd geschreven in Java. Het Operationeel Politie Platform (OPP) probeerde het met een eigen programmeertaal, maar zonder veel succes. Het project heeft sinds 2015 al 50 miljoen gekost en is nog niet in de buurt van klaar. Dus niet alleen Excelletjes leiden tot ellende. Misschien is software maken gewoon erg moeilijk, of zijn wij mensen er niet zo goed in.

Ten tweede staat tegenover elk rampenverhaal ook een scenario waarin Excel wel de perfecte oplossing bleek. Ook zo’n verhaal kwam deze week in het nieuws, maar met veel minder rumoer, omdat een succesverhaal nou eenmaal niet zo veel nieuwswaarde heeft als een lekker gevalletje schadenfreude. In Tsjechië bleef de eerste golf in maart en april verrassend genoeg uit. En dat kwam door een … Excelsheet! Pavel Řehák, directeur van een verzekeringsmaatschappij, die handig was met Excel en helemaal geen expert is op het gebied van infectieziektes, maakte in februari een model op basis van de cijfers in Italië. Hij bleef aan de bel trekken, tot zijn model uiteindelijk de premier bereikte, die strenge maatregelen instelde en zo een eerste golf voorkwam. Het is natuurlijk niet erg waarschijnlijk dat deze directeur zo’n model in Java of Oracle had kunnen maken, laat staan in een eigen programmeertaal. Dat laat mooi zien dat Excel toegankelijk is, en mits met kennis gebruikt, mensen in staat stelt om berekeningen op te stellen die ze niet in een ander systeem kunnen opzetten.

Pavel Řehák waarschuwde met zijn model overigens in juni al voor de tweede golf, en vroeg om strengere maatregelen, maar die leken de politiek daar niet haalbaar. Nu beleeft Tsjechië zijn eerste golf, met cijfers vergelijkbaar met die van ons op dit moment. Misschien is mensen overtuigen verstandig te zijn, het enige dat nog moeilijker is dan software zonder fouten maken.