Dat heeft Google gezegd!

Microsoft kondigde eerder dit jaar groots aan dat het ChatGPT integreerde in zijn eigen Bing-zoekmachine. Google kon natuurlijk niet achterblijven. En dat deed het ook niet. Tijdens de jaarlijkse I/O-conferentie deelde de zoekgigant mede dat er AI-gesteunde search komt. Straks krijgen gebruikers op bij een zoekvraag een groot blok waarin de Search Generative Experience direct een antwoord probeert te geven, in plaats van dat je door een lange lijst met links moet zoeken naar het juiste antwoord. Boven en onder het blek verschijnen relevante advertenties. De bekende lijst met links staat veel verder naar beneden pas.

De voordelen zo'n gegenereerd antwoord zijn natuurlijk direct duidelijk. Niet langer hoef je per link te onderzoeken of hier echt het antwoord op je vraag gegeven wordt en of de bron van die informatie wel betrouwbaar is. Dat kan enorm veel tijd schelen.

Foutje, bedankt

Maar hierin schuilt ook een groot gevaar. Wie al even met ChatGPT of vergelijkbare systemen heeft gespeeld, weet dat ze lang niet altijd betrouwbaar zijn. ChatGPT vertelde mij  bijvoorbeeld dat ik bij het NRC heb gewerkt, wat toch echt niet het geval is. Een collega zou zelfs genomineerd zijn geweest voor een Pulitzer-prijs - was het maar zo! En tijdens de presentatie van Microsofts tekstrobot voor Bing in februari maakte de chatbot maar liefst drie fouten. 

Een foutje kan natuurlijk gebeuren, zeker als systemen nog in ontwikkeling zijn. Maar lang niet iedereen realiseert zich dat wat op internet staat niet altijd klopt - getuige ook de bekende uitspraak "Dat heeft op Facebook gestaan!". En als je niet kunt controleren waar een AI zijn informatie op baseert, hoe weet je dan of het klopt? Kun je wel vertrouwen op zo'n zoekmachine? 

Daar komt nog eens bij dat er diverse groepen zijn die in een eigen bubbel zitten en hun 'eigen waarheden' hebben. Wat als een AI zijn antwoorden daar ook nog eens op gaat afstemmen, net zoals je op YouTube en TikTok via algoritmes in een fuik terecht kunt komen? Krijg je straks alleen nog de informatie voorgeschoteld die overeenkomt met jouw wereldbeeld, ongeacht of het klopt?

Iedereen mediawijs

Vaardigheden om te beoordelen hoe betrouwbaar informatie is - ook wel mediawijsheid genoemd - worden zo dus steeds belangrijker. Mediawijsheid was door het internet al een belangrijke basisvaardigheid geworden, maar wordt met deze ontwikkeling minstens net zo belangrijk als kunnen rekenen en schrijven.

Gelukkig krijgt dit als onderdeel van digitale geletterdheid ook een vaste plek in het curriculum in het onderwijs. Dat curriculum wordt echter nog ontwikkeld, wat betekent dat er ook nu nog talloze kinderen zijn die de online wereld betreden zónder deze vaardigheden. En de vele volwassenen in onze samenleving krijgen deze lessen überhaupt niet meer. Dat terwijl de ontwikkelingen rondom AI gewoon door blijven denderen, en dan ook nog eens in enorm hoog tempo. 

Onderwijs jezelf dus. Leer hoe je de betrouwbaarheid van informatie kunt beoordelen. En help anderen - zeker degenen die minder digitaal vaardig zijn - hierbij. Want voor je het weet horen we overal "Dat heeft op Google gestaan!".