AP eist duidelijkheid over dataverzameling bijstandsfraude

Het Inlichtingenbureau, een dataverwerker die gemeenten helpt om bijstandsfraude op te sporen, moet binnen een maand helderheid verschaffen over hoe de organisatie met persoonsgegevens van burgers omgaat. Dat eist de Autoriteit Persoonsgegevens (AP), die wil controleren of de instantie zich aan Europese privacywetgeving houdt.

‘Dataoceaan’

Het Inlichtingenbureau, dat in 2001 als onafhankelijke stichting werd opgericht door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), analyseert duizenden gegevensstromen van onder andere gemeenten, de Belastingdienst en het UWV. AP-voorzitter Aleid Wolfsen wil weten of het in die 'dataoceaan' nog wel duidelijk te achterhalen is waarom bepaalde mensen op bepaalde lijstjes terecht komen, meldt Trouw. Zo niet, dan moet het Inlichtingenbureau per direct stoppen met het verwerken van persoonsgegevens.

Uit de jaarverslagen van de stichting zelf blijkt dat het mogelijk niet altijd te achterhalen is wie welke gegevens heeft en waarom. Dezelfde problematiek, waarbij burgers niet kunnen achterhalen waarom ze aangemerkt worden als potentiële fraudeur, lag ten grondslag aan de toeslagenaffaire, brengt Wolfsen in herinnering. Het Inlichtingenbureau was ook verantwoordelijk voor het signaal dat de gemeente Wijdemeren aanleiding gaf om onderzoek te doen naar de zaak die de 'boodschappenaffaire' is gaan heten.

Onrechtmatig

Het fraude-opsporingssysteem SyRI, dat ook allerlei persoonsgegevens aan elkaar koppelt, werd vorig jaar door de rechter als onrechtmatig verklaard, voordat het ook maar één fraudeur heeft kunnen opsporen. Over een systeem dat door de gemeente Nissewaard wordt gebruikt om met behulp van algoritmen signalen van mogelijke bijstandsfraude op te sporen, blijft onduidelijkheid bestaan. Onder andere vakbond FNV en Platform Bescherming Burgerrechten vrezen dat het algoritme daarvan net zo ondoorzichtig is als dat van SyRI.

Ook een nieuwe datawet, die meer koppeling van persoonsgegevens mogelijk maakt in de strijd tegen fraude, is een privacyrisico, vindt de FNV, die de wet tot 'SuperSyRI' heeft omgedoopt. De Tweede Kamer heeft de wet aangenomen, maar de Eerste Kamer moet zich er nog over buigen. De senaat wil daarvoor om nader advies van de Raad van State en de Autoriteit Persoonsgegevens vragen.

Dit artikel is geschreven door Adriaan de Jonge en eerder gepubliceerd op de website van Binnenlands Bestuur.