Slimme steden of slim rijk?

Dat plannen met een evidente impact op de economie aan de minister-president worden aangeboden, ligt voor de hand. Smart cities kunnen absoluut bijdragen aan onze economie, maar ze kunnen heel wat meer opleveren dan alleen economische winst. Slimme technologie moet vooral ook de leefbaarheid in de steden - of zelfs de gehele metropool – verbeteren.

In Nederland zijn de grotere steden al enkele jaren bezig met het opzetten van smart city-projecten. Met wisselend succes, want het blijft nog vaak bij concepten en die maken een stad nog niet slim. Deze projecten vragen ook om een goede samenwerking tussen bedrijfsleven en de smart cities. Maar dat blijkt meer tijd en moeite te kosten dan gedacht. Het resultaat is een stroperige gang van zaken rond de meeste smart city-initiatieven.

Wel geld voor fysieke infra, niet voor digitale

Ook de financiering is lang niet altijd eenvoudig. Nog steeds zien we dat steden geen werkelijke prioriteit geven aan digitalisering. Steden zouden daarom te weinig middelen - lees: geld - hebben om slim te worden. Verbazingwekkend, wel prioriteit voor de fysieke stedelijke infrastructuur, maar niet voor de digitale!

De centrale overheid genoemd is bij uitstek de aangewezen partij om die centrale aanpak vorm te geven. Dat zien de grote gemeenten ook en zij hebben na lange tijd aanmodderen nu de weg gevonden naar de centrale overheid. Volgens het rapport zou voor het rijk vooral een rol zijn weggelegd ‘in het opschalen van projecten die de taak van gemeenten overstijgen’. Denk aan een gestandaardiseerde digitale infrastructuur, intensievere publiek-private samenwerkingen, nieuwe bestuursmodellen, educatie en employability en regionale samenwerkingen. Het rapport legt hiermee absoluut de vinger op de zere plekken en draagt zinvolle ideeën aan om die weg te werken.

Wie moet de regie krijgen?

Maar het beeld dat nu uit het rapport oprijst is dat de gemeenten de centrale overheid dringend om een regierol vragen. Het grote gevaar is dat tegelijk alle verantwoordelijkheid op de rijksoverheid wordt afgeschoven en dat we straks alleen een ‘slim rijk’ overhouden. Als het alleen om onze economie zou draaien, is het zeker een adequate benaming. Maar wat resteert er dan nog voor de smart city zelf? Het was toch de bedoeling dat door decentralisatie de overheid juist dichter bij de burger zou komen?