De strijd om persoonlijke data

Het is de hoogste tijd dat iedereen weer eigenaar wordt van zijn eigen persoonlijke data. Dat is het uitgangspunt van Sir Tim Berners-Lee als een van de aanjagers van de Solid-beweging (en tevens de pionier van ons internet). Eerst vanuit het MIT, nu via het Open Data Institute (ODI). Internet kan hierbij als platform dienen voor een web dat data kan verbinden, in plaats van documenten op te slaan. Dit heeft grote implicaties. Iedereen zijn eigen persoonlijke kluisje met data (een POD), waarbij je zelf beslist welke data je met wie en onder welke voorwaarden deelt. De paradox is dat juist de laatste ontwikkelingen in de technologie hierbij kunnen gaan helpen. Daarbij zijn twee interessante trends waarneembaar. 

Ten eerste: bouwen aan wederzijds vertrouwen. Want als je data gaat delen, moet je de ander wel vertrouwen. Hoe doe je dat? Veel is op te lossen met wetten, standaarden en security protocollen. Maar niet alles. Want eenmaal gedeeld blijft gedeeld. En als een partij eenmaal gegevens heeft, wat gaat die er dan mee doen? Gelukkig verouderen persoonlijke gegevens snel, het blijven instabiele elementjes met een zekere halfwaardetijd. 

Ten tweede: een systemische verandering. Hoe maak je technologie die het huidige systeem en daarmee verdienmodellen van big tech, big farma en big agro kan veranderen, of zelfs kan aanvallen? Dat zou bedrijven als Meta en Alphabet in een enorme spiraal naar beneden kunnen brengen, ze zijn immers voor meer dan 90% afhankelijk van advertenties en de verkoop van jouw gegevens. Er zijn start-ups en technologiebedrijven die op de ontwikkelingen springen. Maar wie betaalt dat? En een deel van die technologie-ontwikkeling wordt weer gefinancierd door NGO’s, waarvan enkelen een dubieuze achtergrond hebben en in ieder geval niet controleerbaar of democratisch handelen. 

Het wordt nog erger, want ook bedrijven als Alphabet ontwikkelen nu speciale voorzieningen om ‘klanten’ te helpen met hun persoonlijke datakluizen. Super handig, want die kluizen vormen de basis voor ieders persoonlijke AI-assistenten. Kortom, het is en blijft een ratrace voor aandacht en het vertrouwen van mensen. Gelukkig is er veel wetenschappelijk onderzoek op dit gebied, denk aan de SOLID-beweging en de Open Data-ontwikkelingen waar bijvoorbeeld de Universiteit van Leiden aan bijdraagt. En dat geeft meer dan een sprankje hoop. Door data komen burgers weer in hun kracht. De KNVI draagt graag bij aan deze ontwikkelingen: positief, idealistisch en een beetje activistisch wellicht, maar van harte aanbevolen.