Groots denken, klein beginnen: van scholencompetitie naar het oplossen van de energietransitie

Dat de scholieren die missie meekrijgen, is belangrijk. Want de maatschappij, en daarmee ook netbeheerders Enexis en Alliander, staat voor een grote uitdaging: de energietransitie. De complexe maatschappelijke vraagstukken die hierbij komen kijken, kunnen ze niet alleen oplossen. Het vergt multidisciplinaire samenwerking en een bepaalde innovatie-mindset – niet alleen binnen, maar ook tussen beide organisaties. “Ik denk dat wij een unieke kans hebben met elkaar”, zegt Rosa.

Samenwerking tussen de netbeheerders is een must om innovatie te versnellen. “Het is belangrijk om snelheid te brengen in waar we vandaag de dag mee bezig zijn”, legt Rosa uit. “Ondanks alles wat er gebeurt, de miljarden die we investeren en de duizenden kilometers kabel die we jaarlijks de grond in stoppen. Dat is al topsport. Maar het is niet genoeg. We kunnen niet genoeg kabels leggen om de behoefte op tijd in te vullen.”

Digitalisering biedt veel kansen om de uitdagingen van netbeheerders te adresseren. Zo kan via digitalisering de noodzaak tot fysieke netverzwaring worden beperkt, door oplossingen te verzinnen die efficiënter en slimmer gebruikmaken van bestaande infrastructuur. Ook biedt het mogelijkheden om de werkdruk op het schaarse technisch personeel te verlichten.

Samen innoveren

Maar waarom allemaal afzonderlijk het wiel opnieuw uitvinden? Het is al ingewikkeld genoeg om in je eentje te digitaliseren. De IT-teams van de netbeheerders zochten elkaar daarom op. Daartoe hebben de netbeheerders een flexibel samenwerkingsmodel opgezet dat hun digitale projecten ondersteunt en optimaal gebruikmaakt van beschikbare technische vaardigheden.

Dat ging niet over één nacht ijs. Door hun regionale monopolieën en publieke taak, zijn netbeheerders van oudsher vooral gefocust op hun eigen domein. “Het goed regelen van je eigen zaken is natuurlijk belangrijk”, zegt Vermeulen. “En dat werkt voor veel aspecten van ons werk ook goed. Maar wat digitalisering betreft, liggen er veel kansen om elkaar te verrijken. Bijvoorbeeld door verschillende losse systemen om slimme meters uit te lezen te combineren tot één systeem in gezamenlijk beheer. Of te innoveren met nieuwe technologie in ons net. Samen zijn we bovendien veel beter in staat om met marktpartijen te onderhandelen en te partneren.”

Geen Willy Wortels

“Innovatie is niet alleen voor uitvinders zoals Willy Wortel”, zegt Rosa. “Ik wil niet uitsluiten dat iemand nu op zijn of haar zolderkamer met iets fantastisch bezig is. Maar daar kunnen we niet op wachten. Innovatie betekent voor ons dus vooral beter, slimmer en grootschaliger omgaan met beschikbare middelen.”

Veel van de innovaties van de netbeheerders zijn combinaties van bestaande technieken. Denk aan drones om infrastructuur te controleren of robothonden die gaslekken kunnen opsporen – voorbeelden van oplossingen die het gezamenlijke roboticalab onderzoek. “Robotica helpt ons het extreme tekort aan technisch personeel te ondervangen – en hun werk bovendien veiliger te maken”, legt Vermeulen uit.

Ook de Raspberry Pi-achtige computers worden ingezet om oplossingen te verkennen. Zo hebben de netbeheerders dit soort computers in hun net hangen om verschillende zaken te meten.

Innovatiespieren trainen

Innovatie is niet vanzelfsprekend voor netbeheerders. “We zijn beheerders, jarenlang geprogrammeerd om het rustig en voorzichtig te doen”, zegt Rosa. Daarnaast zijn er tal van obstakels zoals compliance of aanbestedingsregels. Het is volgens Rosa daarom lastig om de onbevangen mindset aan te nemen die nodig is voor innovatie. “Zijn wij ingericht om super-innovatief te zijn? Nee, niet als we binnen onze silo’s blijven”, valt Vermeulen hem bij. “Maar als we deze uitdaging samen aangaan, kunnen we heel wat obstakels wegnemen.”

Juist om hun innovatiespieren te trainen en die onbevangen mindset te vangen, sloten Vermeulen en Rosa zich aan bij de jury van de Raspberry Pi-scholencompetitie. Deze wedstrijd werd dit jaar voor de zevende keer georganiseerd door PA Consulting. Met de Raspberry Pi-computer – Vermeulen: “Fantastisch, ik heb er thuis zelf een stuk of zeven” – moeten scholieren een uitvinding doen om een maatschappelijk probleem op te lossen. Hiervoor moeten de deelnemers meerdere disciplines combineren en creatief met beperkte middelen omgaan. Precies wat de netbeheerders op grote schaal nastreven.

“Het is geweldig dat experts uit het bedrijfsleven zoals Demis en Tim ieder jaar weer tijd vrijmaken voor deze scholieren”, zegt Pim Masselink, consultant bij PA en een van de organisatoren van de Raspberry Pi-competitie. “Deze verbinding met de praktijk helpt ons om de competitie naar een hoger niveau te tillen.”

De competitie moet verder vooral inspireren. “Ik hoop dat de deelnemers hier leren hoe geweldig het is om dingen te verkennen. Die mindset, hoe je problemen analyseert en oplost, kun je niet jong genoeg aanleren”, zegt Vermeulen. Vice versa inspireerden de kinderen hén.

“Het is belachelijk knap om te zien wat die scholieren al kunnen”, zegt Rosa. “In de techniek én in hun begrip van wat er maatschappelijk speelt.” Maar ook hoopt hij hén te inspireren. “Het zou natuurlijk geweldig zijn als deze wedstrijd hen uitdaagt en iets triggert waardoor ze hier wellicht hun vak van willen maken – een nieuwe generatie innovaties hebben we hard nodig in Nederland.”