Formatie-advies: zet AI centraal in elk beleidsdomein

In hun agenda zie ik hoopvolle signalen, zoals een DARPA-achtig innovatiefonds (Amerikaans onderzoeksagentschap dat technologieën ontwikkelt voor de nationale veiligheid), verbetering van overheids-IT en investeringen in digitale infrastructuur. Eindelijk wordt erkend dat digitalisering en Artificial Intelligence (AI) geen sectorbeleid zijn, maar een doorsnijdende kracht die onze grootste uitdagingen kan helpen oplossen.

En toch mis ik een cruciale schakel

Vanuit mijn advieswerk zie ik dagelijks hoe AI bureaucratie kan doorbreken en schaarse capaciteit kan verhogen. Denk bijvoorbeeld aan een medewerker Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) die met AI-ondersteuning transcripties analyseert in een fractie van de tijd. HR-medewerkers die kandidaten effectiever matchen. Dit zijn geen toekomstscenario's, dit gebeurt nu. De technologie is er, de wil ook. Wat ontbreekt is het vertrouwen om te investeren.

De angst zit hem in de businesscase. Of beter gezegd, het ontbreken ervan. Bestuurders durven geen tonnen te investeren in AI-trajecten, terwijl diezelfde investeringen jaarlijks miljoenen aan uitvoeringskosten kunnen besparen. We blijven doormodderen in een krappe arbeidsmarkt en oplopende werkdruk, terwijl de oplossing voor het grijpen ligt. Die reflex moet doorbroken worden, en daarin hebben de informerende partijen een sleutelrol.

Want hier ligt de kracht van het D66-CDA voorstel, ze begrijpen dat beide kanten van de AI-medaille onlosmakelijk verbonden zijn. Nederland als Europese AI-hub en een efficiënte, digitale overheid versterken elkaar. Kijk naar Estland. Begin jaren 2000 koos dat land radicaal voor digitale overheid. Vandaag runnen ze hun hele publieke sector met een fractie van onze bureaucratie, en zijn ze een magneet voor tech-talent en startups.

Die cirkel is goud waard

Het DARPA-fonds en de nadruk op digitale infrastructuur zijn onmisbaar. Maar dan moet de volgende stap komen. We hebben een overheid nodig die niet alleen reguleert, maar faciliteert. Die mkb'ers en startups helpt om AI-toepassingen te ontwikkelen en op te schalen. Die experimenteerruimte biedt in publiek-private sandbox-omgevingen. Die kennisdeling organiseert tussen koplopers en volgers.

Mijn advies aan de formatietafel is daarom helder. Maak van digitalisering geen apart hoofdstuk, maar een rode draad door elk beleidsterrein. Bij woningbouw versnellen procedures digitaal. Bij de zorghervorming komt AI-ondersteuning voor professionals. Bij de stikstofcrisis helpen sensoren en datamodellen bij gebiedsgerichte aanpak. En ja, bij defensie-innovatie hoort ook civiele spin-off naar de private sector.

Creëer daarnaast een AI-acceleratieprogramma specifiek voor de publieke sector en haar toeleveranciers. Met concrete budgetten, best practices en ondersteuning bij het maken van die cruciale businesscases. Want zonder die stap blijft het bij mooie woorden.

Nederland heeft alles in huis, topuniversiteiten, een sterke tech-sector en een overheid die schreeuwt om vernieuwing. De formatie kan deze krachten samenbrengen. Niet AI als doel, maar als motor die ons land weer laat accelereren.

De infrastructuur bouwen we samen. De urgentie is er. Nu nog de daadkracht.