Uitspraak verbiedt digitaal volgen onverdachte burgers

Dat zou volgens Sargentini betekenen dat ook de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten en de politie het recht verliezen om het gedrag van onverdachte burgers heimelijk te volgen: “Dit is een belangrijke uitspraak. De rechters stellen duidelijk dat alleen bij een verdenking mensen kunnen worden gevolgd, omdat anders de rechtsstaat gevaar loopt. Inlichtingendiensten zullen weer moeten leren om degelijk recherchewerk te leveren, in plaats van te hopen dat big data ze wel zal vertellen waar de terroristen wonen.”

Onafhankelijk toezicht

Volgens het Hof moet heimelijke surveillance door de staat voldoen aan twee voorwaarden, die niet verenigbaar zijn met ongerichte massasurveillance. In de eerste plaats moet er een specifieke verdenking zijn tegen een persoon of een beperkte groep personen. In de tweede plaats moet zijn aangetoond dat de surveillance strikt noodzakelijk is om een bedreiging van de nationale veiligheid te stoppen. Bovendien verwerpt het Hof de constructie dat een minister zelfstandig kan besluiten tot het onder surveillance plaatsen van een persoon of groep personen. Er dient toezicht te zijn dat onafhankelijk is van de regering en dat eigenlijk alleen door de rechterlijke macht kan worden uitgeoefend.

Bewaarplicht telecomgegevens

Volgens Sargentini heeft de uitspraak mogelijk gevolgen voor het aannemen van de registratie van passagiersgegevens, waartoe het Europees Parlement binnenkort zal besluiten, maar ook voor verschillende Nederlandse wetsvoorstellen, zoals de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten en bewaarplicht telecomgegevens. "Die voorstellen lijken mij niet te voldoen aan de voorwaarden die het Hof nu heeft gesteld. Dat lijkt me een probleem."