Nep wordt echter, en echt wordt nepper

Zoals we nu meemaken met de stormachtige AI-gedreven opkomst van nep-van-alles; na fake news volgen overtuigende goede nepteksten, nepfoto's, nepvideo's. En ondertussen maken we echte dingen juist nepper.

De term 'fake news' vertegenwoordigt zelf al een combinatie van de twee trends dat nep echter wordt en dat echt nepper wordt. Want nepnieuws is enerzijds nieuws dat niet waar is, maar anderzijds is nepnieuws al het echte nieuws dat autoritaire figuren willen ondermijnen. Bijvoorbeeld kritische berichten over hun eigen handelen. Genoeg gedegen onderzoeksjournalistiek die dan met het fel uitspreken van de twee woordjes 'fake news!' van de hand worden gewezen. Maar er speelt nu meer dan alleen mijn vakgebied.

Computer zegt Bach

De snelle, overrompelende - maar door wetenschappers al jaren voorziene - opkomst van generatieve AI zorgt voor veel meer nep. Het inmiddels wel beroemde ChatGPT kan overtuigende teksten afleveren over vele uiteenlopende onderwerpen. Alleen zitten daar nogal eens foutjes in, maar die zie je lang niet altijd. Als je zelf thuis bent op een bepaald informatiegebied kun je de foutjes, flaters en hallucinaties van die AI-chatbot detecteren.

Wie is de beste componist van de zestiende eeuw? ChatGPT's eerste antwoord was Bach. Maar die muzikale man is pas eind zeventiende eeuw geboren. Daarmee geconfronteerd, bood ChatGPT z'n excuses aan. Maar het is toch wel raar dat een mens dan de machine van correcte informatie moet voorzien. Meestal gaan we er van uit dat machines de goede data hebben. Daar zit 'm dus het gevaar in dat neppe dingen steeds echter lijken. Versterkt door ons geloof, ons vertrouwen, onze goedgelovigheid?

Aanpassen van het echte

Tegelijkertijd zorgen we er zelf ook voor dat echte dingen nepper worden. Zie maar een foto op een magazinecover of een Instagram-kanaal. Het is allang de norm dat zoiets niet zonder make-up, zonder filter en zonder AI-verbetering is gedaan. En plastische chirurgie zorgt zelf al voor aanpassing van het echte, waarmee in sommige gevallen een nieuw niveau van nep wordt bereikt. Het onderscheid tussen een plastic computergamekarakter en een 'geplastificeerd' mens is steeds kleiner, vanaf beide kanten.

Maar ik wil nu zeker niet de luddiet 2.0 uithangen, of als niet-jongere mopperen over moderne zaken en technologische veranderingen. Wel wil ik waarschuwen dat we in een stroomversnelling zitten waarin we nóg kritischer moeten kijken, keuren en denken. Het is allemaal geen WYSIWYG meer in deze interessante tijden!