Overslaan en naar de inhoud gaan

Mens, machine en moraal

We staan op het punt dat we de regie van activiteiten steeds vaker uit handen kunnen geven. Bij de eerste versie van de zelfrijdende auto kan de ‘automatische piloot’ de auto prima tussen de witte lijnen van de weg houden. Tenminste, zolang er witte lijnen op het wegdek zijn aangebracht.
robot learning
© CC0 - Pixabay
CC0 - Pixabay

Diezelfde auto kan mensen en voertuigen herkennen om de auto heen en daarop reageren. Tenminste, zolang ze herkenbaar gedrag vertonen dat vooraf is geprogrammeerd. Een vliegtuig kan zelfstandig zijn weg vinden in de lucht op basis van de automatische piloot. Tenminste, zolang de verkeersleiding zorgt dat er geen andere vliegtuigen op de vliegroute zijn en er geen ‘onverwachte’ storingen en gebeurtenissen optreden.

Lerende machines

Machines kunnen al best veel, maar de 100% betrouwbaarheid halen, is nog best een uitdaging. Zonder 100% vertrouwen dat ‘het apparaat’ het echt zelfstandig kan, is nog altijd ‘ergens’ toezicht van de mens nodig. Maar machine learning komt langzaam ons dagelijks leven binnen. Slimme apps begrijpen onze reacties en veranderen hun zoekpatroon, reacties en aanwijzingen op basis van eerder gedrag. Slimme apparaten onthouden dat gedrag steeds makkelijker en passen individuele instellingen aan. De automatische grasmaaier leert snel het grasveld en de borders kennen en zal na verloop van tijd nooit meer in de fout treden. Langzaam komt machine-intelligentie ook ons huis, huiskamer, auto en werkomgeving binnen. Voorzichtig, aarzelend, proberend en soms onverwacht.

Kunstmatige intelligentie is de opvolger van kennissystemen. Machines, apparaten en systemen die ‘minder’ aansturing behoeven dan de ‘oude’ automatisering. Maar dan blijft de optie van wijsheid over. Als mens moeten we uiteindelijk nog altijd wijsheid inbrengen, goed kunnen onderscheiden van kwaad. Want intelligentie – en dus ook kunstmatige intelligentie – kan zowel goed als kwaad zijn. Het is aan de mens om de morele aspecten te beoordelen en daar een beslissing over nemen.

Ethiek en moraliteit

Ingenieurs zullen steeds vaker hun ontwerpen ‘vooraf’ moeten verdedigen in termen van ethische en morele waarden. Nieuwe techniek en technologie dwarsbomen is geen optie. Maar we moeten voorkomen dat ze tot stand komen in een moreel vacuüm. Met alle risico’s van dien voor de toekomst van de democratie, economie en werk.

Dat gold voor de stoommachine en geldt ook voor de zelfrijdende auto. Revoluties moet je niet aanwakkeren of tegenwerken, maar kanaliseren. En dat vraagt de komende jaren veel wijsheid en dus serieus politiek vakmanschap en leiderschap. Dat laatste is op zichzelf al een uitdaging, laat staan die wijsheid verantwoord in onze samenleving uit te rollen, te laten landen en te institutionaliseren.

Reacties

Om een reactie achter te laten is een account vereist.

Inloggen Word abonnee

Bevestig jouw e-mailadres

We hebben de bevestigingsmail naar %email% gestuurd.

Geen bevestigingsmail ontvangen? Controleer je spam folder. Niet in de spam, klik dan hier om een account aan te maken.

Er is iets mis gegaan

Helaas konden we op dit moment geen account voor je aanmaken. Probeer het later nog eens.

Maak een gratis account aan en geniet van alle voordelen:

Heb je al een account? Log in

Maak een gratis account aan en geniet van alle voordelen:

Heb je al een account? Log in