Management
De spiegel van ICT
Ongemak in omgang met ICT legt vaak een dieper probleem bloot.
Toen drie jaar geleden corona ons leven binnenviel, markeerde dat voor mij een kantelpunt in mijn omgang met sociale media. Opeens zaten we allemaal thuis. Hoe kon ik het contact met collega’s herstellen? Sociale media boden uitkomst.
Ik heb een filmpje online gezet waarin ik mijn medeleven uitsprak en uitlegde hoe wij als organisatie met de maatregelen omgingen. Daarna ben ik steeds meer filmpjes gaan maken. Bijna wekelijks liet ik me zien. In een tijd waarin we geen fysieke interactie hadden, was dit van levensbelang. Het was genieten van alles wat anderen deelden: memes, muziekvideo’s, zelfgeknutselde kolder. Het bracht licht in een donkere tijd. Ik wisselde ook nog eens van baan – om met elkaar kennis te maken en contact te houden, waren al die digitale hulpmiddelen essentieel én effectief. Ik zat dagelijks op sociale media. Twitter, LinkedIn, Facebook, Whatsapp groepen. Het kon niet op.
Ik ben voorzichtiger geworden in wat ik laat zien
Nu kom ik ervan terug. Sociale media ervaar ik niet meer als een warm bad. Ik ben minder actief. En dat geldt niet alleen voor mij. Alle mensen met wie ik interactie had, laten zich minder vaak zien. Wat ik wél zie, zijn een hoop advertorials en, als het tegenzit, het open riool van haters en trollen. Ik ben voorzichtiger geworden in wat ik laat zien.
Komt het doordat we weer live interactie hebben? Is onze behoefte aan het digitale alternatief minder groot? Of lopen we harder tegen de nadelen aan van digitalisering? ICT zet een vergrootglas op ons eigen gedrag: polarisatie in de samenleving komt niet door technologie, maar wordt zichtbaar en uitvergroot door IT. Dat gebeurt niet alleen bij sociale media, maar komt ook voor bij andere digitale tooling. Denk aan proctoring (surveillance bij digitaal toetsen): het legt een vergrootglas op de nadelen van massa-onderwijs, waarbij toetsing vrijwel altijd via kennisgerichte multiple choice vragen gaat. Die kun je online alleen met gedwongen monitoring afnemen; dat is qua privacy niet prettig.
Het gebruik van ICT houdt ons een spiegel voor. Het echte probleem gaat dieper en we zullen de lessen niet alleen in de ICT moeten zoeken. Hoe kunnen we sociale tegenstellingen tegengaan? Hoe kunnen we beter onderwijs geven (en bijvoorbeeld anders toetsen)? Hoe geven we gebruikers regie op hun digitale omgeving? Biedt Mastodon de oplossing voor de nadelen van Twitter? Bij SURF onderzoeken we dat nu en ook die andere toetsing. Laten we vooral in de spiegel blijven kijken, zodat we betere oplossingen bedenken. Voor mensen, mét ICT.
Dit artikel is ook gepubliceerd in het magazine van AG Connect (nummer 3 2023). Wil je alle artikelen uit dit nummer lezen, zie dan de inhoudsopgave.
Dat SURF al wat langer voorzichtig is wat ze laat zien is bijvoorbeeld te lezen in artikel 3.9 van de SURFdrive Service Level Specificatie, zie bijvoorbeeld https://www.ndax.eu/yWXZqGDFoh4YnvakIPJF.pdf
Quote: "Indien autoriteiten recht hebben op toegang tot data, zal deze data via een offline medium aan de autoriteiten ter beschikking worden gesteld."
Vergelijk de ICT eens met de uitvinding van de boekdrukkunst of de radio/televisie/telefoon en daarna het internet. Het zijn allemaal vormen van communicatie met hun eigen voor- en nadelen.
Maatschappelijke vraagstukken en wat mij betreft elk vraagstuk dien je multidisciplinair op te pakken. Edoch, dat betekent niet de daaruit voortvloeiende oplossingsrichtingen maximaal zijn, het zal altijd een optimum zijn, dus een compromis tussen die disciplines.
De eerste vraag die je zou kunnen stellen, als we ons even beperken tot die communicatievormen: is het echt zo dat de polarisatie in onze samenleving groter is dan vroeger? En als tweede vraag, in het verlengde, komt dat nu juist door het beschikbaar hebben van die nieuwere communicatievormen?