Mauritshuis toont AI-gegenereerd Meisje met de Parel

Nu het schilderij 'Meisje met de Parel' van Johannes Vermeer tijdelijk is verhuisd naar het Rijksmuseum, heeft het Mauritshuis een variant op het schilderij opgehangen die is gemaakt met behulp van de generatieve AI-tool AI Midjourney.

Thijs DoorenboschMeer van deze auteur

Het Mauritshuis heeft het gemis aan het pronkstuk proberen op te vullen met de resultaten van een wedstrijd genaamd 'Maak je eigen meisje'. Dat leverde veel creativiteit op. Mensen zijn aan de slag gegaan met verfspullen, maar ook met wol, klei, hout stof, bloemblaadjes en zelfs met groenten. In totaal werden 3482 'meisjes' ingeleverd. Daarvan heeft het Mauritshuis er vijf uitgekozen die de lege plek vervangen tot na de sluiting van de grote Vermeer-overzichtstentoonstelling in het Rijksmuseum op 30 maart.

Een van de vijf geselecteerde werken is 'A Girl With Glowing Earrings' van de Duitse fotograaf Julian van Dieken. Of liever het werk dat hij creëerde met behulp van Midjourney, een systeem dat kunst genereert op basis van een neuraal netwerk.

Midjourney en andere technieken

Het gebruik van tools zoals Midjourney en Dall-E (van GPT-maker OpenAI) leidde de afgelopen maanden tot veel commotie omdat de neurale netwerken zijn getraind op werk van kunstenaars waarop auteursrechten rustten. Ook zien kunstenaars daardoor werken rondgaan die grote gelijkenis vertonen met eigen werk, doordat anderen het AI-systeem de opdracht 'maak een werk in de stijl van ...' Verschillende kunstenaars hebben daarom samen al een rechtszaak aangespannen tegen de bedrijven achter Dall-E en Midjourney.

Van Dieken zegt overigens Midjourney wel gebruikt te hebben als basis voor zijn 'A Girl With Glowing Earrings', maar daarnaast het concept te hebben verfijnd met bewerkingssoftware zoals Photoshop. Op Instagram uitte Van Dieken zijn trots over het eigen werk: "Een van de beroemdste schilderijen uit de geschiedenis wordt letterlijk vervangen door een van mijn AI-afbeeldingen."

Geen goed woord voor over

In de Volkskrant heeft Eva Toorenen van de organisatie EGAIR (European Guild for Artificial Intelligence Regulation) geen goed woord over voor de keuze van het Mauritshuis. "Hiermee zegt het museum feitelijk: wij vinden dit ok." Een woordvoerder van het museum zegt dat de vraag of AI-kunst onethisch of creatief is, geen deel uitmaakte van het selectieproces. Het was de bedoeling dat mensen zich lieten inspireren door het Meisje met de Parel en er is door de commissieleden alleen gekeken naar wat ze mooi vonden. Op het bordje naast het werk staat overigens niet vermeld dat Midjourney een belangrijke rol had in de totstandkoming, wat opmerkelijk is. Doorgaans worden naast een kunstwerk de gebruikte techniek en materialen weergegeven.