Techniek dient de mens (of andersom?)

Als tech-expert wil ik dat graag geloven. Dat wij technologie ontwikkelen om het leven van mensen makkelijker te maken. Dat innovatie draait om vooruitgang. Maar de werkelijkheid is vaak grilliger.

Neem iets simpels als inloggen met DigiD. Wat bedoeld is als veilige toegang tot overheid en zorg, blijkt voor honderdduizenden mensen een bijna onneembare horde. Geen smartphone? Geen app? Geen idee waar je überhaupt moet beginnen? Dan staat technologie niet in dienst van de mens, maar sluit ze mensen uit.

Of kijk naar de verslavende werking van algoritmes. Door eindeloos scrollen, automatisch aanbevolen filmpjes of notificaties die ‘je niet mag missen’, verliezen mensen tijd, aandacht en soms zelfs autonomie. Is dat dienstbaar? Of is het eerder de mens die de techniek dient – met data, aandacht en klikgedrag als valuta?

Tegelijkertijd kan technologie natuurlijk wél het verschil maken. Navigatie voorkomt eindeloos verdwalen. Een smartwatch die hartritmestoornissen detecteert, redt levens. Spraakassistenten bieden zelfstandigheid aan mensen met een beperking. Dát is wanneer technologie doet wat het belooft.

Maar dan moeten we wel bereid zijn de vraag te blijven stellen: wie profiteert er eigenlijk van deze technologie? En nog belangrijker: wie niet?

Want als techniek écht de mens moet dienen, dan moeten we ook nadenken over de mensen die nu uit beeld verdwijnen. De digibeten, de mensen met weinig digitale geletterdheid, de ouderen en de mensen die het tempo niet bij kunnen houden.

Het busje was allang uit beeld toen ik me realiseerde: technologie is niet vanzelf dienstbaar. Dat is een keuze. Een ethische, politieke en ontwerpkeuze. Maar ook een zakelijke keuze.

Dus laten we ophouden met technologie te verheerlijken als vanzelf goed of slecht. In plaats daarvan moeten we ons steeds opnieuw afvragen: voor wie is dit eigenlijk bedoeld? En wie laten we achter?