Telecom terug bij af

Een nieuwe generatie mobieltjes zou de langzamerhand verzadigde markt nieuw leven hebben moeten inblazen, maar de twijfels over het UMTS-concept nemen met de dag toe. De honderden miljoenen die de licenties hebben gekost, heeft de kredietwaardigheid van de telecombedrijven dramatisch verlaagd. De Bondsraad voor het kredietwezen heeft de financiële positie van de in Duitsland opererende telecombedrijven doorgelicht, maar de resultaten worden angstvallig geheim gehouden. Kennelijk, zo concludeert Die Zeit, zouden de uitkomsten van het onderzoek de financiële markten in beroering brengen. Met spijt stelt het blad vast dat de enige sector van de ICT waar Europa een vooraanstaande positie heeft weten te bemachtigen, in een bloedbad verandert. Met computers verloor de oude wereld het van de VS. Internet wordt gedomineerd door de Amerikanen. Maar, schreef Business Week vorig jaar, mobiele telefonie is het epicentrum van de ICT-revolutie en dat ligt in Europa. Forrester-onderzoeker Godell, geciteerd in Die Zeit, heeft een ander scenario: de beleggers in de telecomsector zullen de overheden om terugbetaling van de licentierechten vragen, de rente loopt op en de euro krijgt klappen. De roep om terugstorting van de UMTS-veilingopbrengsten wordt inmiddels overal gehoord. Maar het dreigende fiasco van de derde generatie mobiele telefonie is maar voor een deel het gevolg van dure licenties. Onderschatting van de infrastructuurkosten en twijfel bij investeerders over de exploitatiemodellen dragen er evenzeer toe bij. COMMUNICATIONSWEEK heeft een paar rekensommen gemaakt. De telecombedrijven hebben tot nog toe 125 miljard dollar aan licentierechten betaald. Een voorzichtige opbouw van de derde generatie netwerken zal in de periode 2002-2004 tweehonderd miljard dollar per jaar vergen. De lopende kosten kunnen worden geraamd op nog eens tweehonderd miljard dollar. En met al dat geld zullen slechts de rudimenten van het beloofde hoge-snelheidsdatanet tot stand worden gebracht. Geld voor de in het vooruitzicht gestelde 2 mbps is er gewoon niet. Als de hoge snelheden niet worden bereikt, rijst de vraag of er voldoende interessante diensten kunnen worden ontwikkeld die de klanten kunnen verleiden veel gebruik te maken van het UMTS-net. De inkomstenkant is hoe dan ook een lastig onderwerp. In Die Zeit zegt uitgerekend Nokia-bestuurder Kalevi Kaartinen: „Mensen met geld hebben geen tijd om zich lang op het mobiele net op te houden en mensen die over veel tijd beschikken, hebben geen geld”. Communications Week verwacht dat de omzetten in mobiele datadiensten in 2010 wellicht tachtig miljard dollar zullen bedragen. Inclusief spraaktelefonie zou de omzet in dat jaar mogelijk driehonderd miljard dollar bedragen. Conclusie: investeringen en lopende kosten zullen hoger uitvallen dan de inkomsten. Een slachting onder de telecomexploitanten valt niet te voorkomen. En daarmee zijn we terug bij af; het af van de liberalisering van de telecomsector. De liberalisering, zegt Communications Week, heeft er toe geleid dat de telecomkosten zijn gedaald. Meer aanbieders, meer concurrentie, lagere prijzen. De optimale markt heeft vier aanbieders, zeggen de OESO en McKinsey. Die theorie heeft bij de geboorte van de derde generatie mobiele telefonie kennelijk zijn geldigheid verloren. De telecommarkt kan de kosten van vier aanbieders niet meer dragen. Communications Week voorziet consolidering. In veel landen zal de oude situatie van een monopolieleverancier ontstaan. Er zullen hooguit vijf wereldwijd opererende mobiele aanbieders overblijven. We gaan dus terug in de tijd. Voor Nederland maakt het niet veel uit. Hier liggen de tarieven voor mobiele telefonie nog altijd ruim zes keer zo hoog als in Italië.