Nederland verliest structureel terrein door onvoldoende R&D

TNO, TW.nl en werkgeversorganisatie VNO-NCW hebben een lijst van de vijftig grootste R&D-investeerders van Nederland gepresenteerd. De lijst laat volgens TNO-directeur Tjark Tjin-A-Tsoi zien dat Nederland structureel terrein verliest door "onvoldoende" investeringen in innovatie. "Bovendien zijn onze R&D-uitgaven te sterk geconcentreerd bij een handvol bedrijven, met ASML ver op kop."

Uit de ranglijst komt naar voren dat ASML op de eerste plek staat. De chipmachinemaker gaf in 2024 iets meer dan 3 miljard euro uit aan R&D. Daarmee heeft het bedrijf meer geïnvesteerd dan de nummers 2 tot en met 10 bij elkaar en laat het de grootste groei zien.

Aandacht voor R&D stagneert 

Zorgtechnologieconcern Philips staat op de tweede plaats met 650 miljoen euro, gevolgd door hotelboekingssite Booking.com (554 miljoen euro), navigatiedienstverlener TomTom (335 miljoen euro) en olie- en gasconcern Shell (325 miljoen euro). De top 3 doet bijna een kwart van alle R&D-investeringen door private partijen.

Algemeen directeur Focco Vijselaar van VNO-NCW zegt dat Nederland "trots" mag zijn op de bedrijven die hieraan veel geld besteden. "Maar we zien óók dat de R&D-investeringen in de breedte stagneren, met name door het verslechterende investeringsklimaat." Een nieuw kabinet moet wat hem betreft "stevig inzetten" op betere voorwaarden om investeringen te stimuleren. Hij vindt dat een nieuw kabinet meer moet investeren in faciliteiten, bijvoorbeeld met subsidies.

Aansluiting met de markt ontbreekt

Nederland blijft op het gebied van ontwikkeling ver achter op andere industrielanden als Duitsland, vindt hoofdeconoom Marcel de Heide bij TNO. "Nederland heeft voldoende ideeën en kennis gegenereerd ver weg van de markt, maar we geven te weinig uit aan onderzoeken richting de markt brengen", zegt hij in een toelichting aan de pers.

De overheid moet ontwikkeling volgens hem meer financieel steunen. "Bedrijven anticiperen op het niet kunnen toepassen van R&D."

De opmars van deeptech-scaleups valt volgens de organisaties ook op. De organisaties noemen Nearfield Instruments, dat meet- en inspectieapparatuur voor de halfgeleiderindustrie maakt, en batterijproducent LeydenJar als voorbeelden. Dit soort bedrijven investeren bijna al hun R&D-budget in Nederland, al zijn het relatief kleine bedragen.