IT-bedrijven zien kansen voor tolheffing

Het Nationaal Platform Anders Betalen voor Mobiliteit, onder leiding van ANWB-voorman Paul Nouwen, bracht eind mei al een rapport uit over de kwestie. Het platform adviseerde voortaan niet het bezit, maar het daadwerkelijke gebruik van de auto te belasten. Onderdeel van het voorgestelde pakket van maatregelen is de kilometerbeprijzing. In ruil zouden de motorrijtuigenbelasting en de BPM-belasting op nieuwe auto’s (grotendeels) verdwijnen. Hoge prijs Uitvoering van het plan-Nouwen stuitte, met name bij regeringspartij VVD, op de hoge kosten. Het kabinet becijferde de invoeringskosten op 2,76 miljard euro. Daarnaast zou de exploitatie jaarlijks 612 miljoen euro kosten. Het overgrote deel - 2,4 miljard euro - van de geraamde invoeringskosten wordt opgeslokt door speciale boordcomputers, zogenaamde On Board Units (OBU’s), waarvan er circa 7,5 miljoen nodig zijn. Het optuigen van een handhavingssysteem kost 184 miljoen euro. Van de exploitatiekosten is nog eens 38 procent bestemd voor vervanging van OBU’s, naast 30 procent voor handhaving en 32 procent voor administratie. Tijdens een hoorzitting van de Vaste Kamercommissie voor verkeer betoogden vertegenwoordigers van LogicaCMG en Siemens (gesteund door IBM) onlangs dat de kilometerheffing er veel goedkoper en sneller kan komen. De invoeringskosten zouden beperkt kunnen blijven tot 1,48 miljard euro en de jaarlijkse exploitatiekosten tot 376 miljoen euro. De overheid wil alles regelen en neemt alle verantwoordelijkheid weg bij de burger, hielden de bedrijven de Kamercommissie voor. Daardoor is complexe en dure apparatuur nodig die regelmatig gekeurd moet worden. De bedrijven willen de kosten drukken door de gebruikers zelf verantwoordelijk te maken voor de juiste opgave van gereden afstanden en de betaling. Ook in Duitsland, Oostenrijk, Engeland (Londen) en Stockholm is voor deze aanpak gekozen. Inbouw van apparatuur in de auto zou zo goedkoper worden en keuring overbodig. Daar staan wel hogere eisen aan de controle tegenover. Volgens LogicaCMG, IBM en Siemens is ‘slimme handhaving’ mogelijk, bijvoorbeeld door datamining, om ontduikers op te sporen. De boetes zouden fors omhoog moeten om frauders te ontmoedigen en de pakkans te vergroten. In Duitsland bijvoorbeeld is de maximale boete 20.000 euro en in Oostenrijk 4000 euro. Ontluikende techniek Een belangrijke besparing schuilt volgens de bedrijven in de dalende technologiekosten. Hierdoor zal een OBU in 2010 slechts 100 euro kosten. Het kabinet gaat nog uit van 260 euro per stuk. In beide gevallen komt daar 60 euro voor de inbouw bij. In plaats van een speciaal, gesloten systeem kunnen voor de kilometerheffing bestaande en ontluikende technieken ingezet worden. Bart Bartels, adjunct-directeur van LogicaCMG, wijst erop dat er al OBU’s op de markt zijn. Een andere mogelijkheid is het gebruik van ‘TomTom-achtige’ navigatiesystemen en van communicatietechnieken als GPRS, GSM en UMTS. Een aangepaste versie van een navigatiekastje kan volgens Bartels met behulp van satellietnavigatie (GPS) de verreden kilometers bijhouden en deze regelmatig draadloos doorsturen naar een centrale backoffice. Hiertoe zou het kastje bijvoorbeeld een GPRS-zendertje moeten hebben. De automobilist kan elektronisch betalen, bijvoorbeeld via zijn mobiele telefoon, internet of vooraf (prepaid). Han van der Steen van Siemens Nederland: "Onze boodschap is dat als je zo’n systeem wilt, je het als overheid innovatief moet aanbesteden. Laat bedrijven en onderzoekers de juiste oplossingen bedenken. Dus niet, zoals tot nog toe vaak is gebeurd, een systeem tot op bitniveau voorschrijven als een soort bestek. Dan loop je altijd achter de feiten aan. Feit is bijvoorbeeld dat elektronische componenten steeds meer kunnen. De ontwikkelingen op het gebied van navigatiesystemen gaan vreselijk hard. Ook in de auto zelf wordt al heel veel elektronica ingebouwd." Van der Steen laat overigens in het midden of de kilometerheffing gebaseerd dient te zijn op een navigatiekastje of een andere technische oplossing. "We zitten erg vast aan het denkbeeld van een kastje in de auto. Een kastje, een chip of zelfs een ingebouwde mobiele telefoon, het is allemaal mogelijk." Leergeld ICT-dienstverlener T-Systems, onderdeel van Deutsche Telekom, heeft in Duitsland ervaring opgedaan met tolheffing voor vrachtwagens. Dat op GPS gebaseerde systeem is met veel vertraging en kostenoverschrijdingen ingevoerd. Exploitant is de firma Toll Collect, waarin Deutsche Telekom een belang van 45 procent heeft. Volgens Jan Wisse, CEO van T-Systems Nederland, heeft zijn bedrijf in Duitsland leergeld betaald: "We hebben bewezen technologie. De implementatie in Duitsland is de grootste ter wereld en bleek, toen het eenmaal liep, foutloos te werken." Wisse erkent dat het Duitse systeem ‘heel veel geld’ heeft gekost, maar het is dan ook een ‘prototype’. "Door dat nu te gaan industrialiseren kunnen de kosten dramatisch naar beneden. Ik wil geen exacte bedragen noemen. De OBU vormt ongeveer 40 procent van de operationele kosten, maar ook de handhaving vertegenwoordigt een groot deel. De definitie daarvan kunnen wij als leverancier natuurlijk niet stellen. Het is aan de politiek om, populair gezegd, de hoogte van de pakkans te bepalen." Tolpoorten op de A30 in Duitsland, net over de grens bij Oldenzaal. Bij onze oosterburen wordt vrachtverkeer extra belast. Na technische aanloopproblemen en forse kostenoverschrijding werkt het systeem volgens de exploitant nu perfect. foto: anp/vincent jannink