Computer toont zijn menselijke gezicht

Een bureaulamp kan dan reageren op onze commando’s, evenals de koelkast, de televisie en de stereo-installatie. Veel apparaten krijgen intelligentie en nemen taken van de computer over. Menige jas of sweater moet in de toekomst fungeren als een Personal Area Network (PAN), waardoor informatie op het display van een horloge kan worden weergegeven. Al deze systemen zullen bovendien in staat zijn onze bedoelingen en emoties beter te begrijpen dan de huidige generatie computers. Onderzoeksprojecten Bij het IBM Almaden Research Center in San Jose lopen verschillende onderzoeksprojecten op dit gebied. Het grootste probleem, althans in de ogen van IBM, is dat de interactie met intelligente apparaten in het begin niet vanzelfsprekend zal zijn. We zijn immers gewend aan knoppen en toetsenborden. Waar moeten we straks kijken als we een computer willen bedienen die nagenoeg onzichtbaar is? David Koons van IBM houdt zich vooral met die vraag bezig. „We zijn het project met twee onderzoeksgroepen begonnen”, vertelt Koons in zijn kantoor in San Jose. „De ene groep werkte aan sensoren, de andere aan gebruikersomgevingen. We hebben eerst gekeken naar infrarood volgsystemen voor de ogen. Die worden op dit moment vooral als stuurmechanisme gebruikt, bijvoorbeeld als alternatief voor de muis. Zo kun je met de ogen de cursor over het scherm laten bewegen. Dat is geen groot succes geworden, want de ogen zijn in eerste instantie bedoeld om informatie te op te nemen. Bovendien stuit je op praktische problemen: hoe selecteer je iets op het scherm? Door te knipperen met de ogen soms?” Infrarood volgsystemen kunnen de gebruiker wel op een andere manier ondersteunen, zegt Koons, door de positie van de ogen van de gebruiker te bepalen, waardoor hij recht kan worden aangekeken. IBM heeft zo’n systeem verwerkt tot de robot Pong. Pong moet het toekomstige aanspreekpunt worden in intelligente woningen. Koons: „Als we computers onzichtbaar maken door ze weg te stoppen in alledaagse gebruiksvoorwerpen, hebben we nog steeds iets nodig waarop we onze aandacht kunnen richten.” Expressies Pong zal niet alleen de stand van onze ogen kunnen bepalen en ons gezicht kunnen herkennen, maar ook onze expressies kunnen begrijpen. „Uit onderzoek van de Universiteit van Maryland is gebleken dat zoiets helemaal niet zo ingewikkeld hoeft te zijn”, zegt Koons. „De stand van de mond en de wenkbrauwen verraadt veel.” IBM doet daarom onderzoek naar emotieherkenning door computersystemen. Daarbij beperkt men zich niet alleen tot het gezicht. Zo is een computermuis ontwikkeld die de temperatuur en de elektrische geleidbaarheid van de huid kan meten en dus in zekere zin fungeert als leugendetector. Volgens onderzoekster Wendy Ark moeten computers eerst meer over de gebruiker te weten komen voordat deze met ze kan communiceren. IBM gelooft dan ook heilig in affective computing: computersystemen die kunnen anticiperen op de emotionele gesteldheid van de gebruiker. De toepassingen mogen op dit moment vergezocht lijken, David Koons denkt dat de principes nu al voor andere doeleinden gebruikt kunnen worden. Intelligente systemen zouden bijvoorbeeld in auto’s kunnen ingrijpen als de aandacht van de bestuurder verslapt. Daarnaast kunnen ze de gebruiker ondersteunen bij het selecteren van informatie op het web. Koons: „Als het systeem je voorkeuren kent, omdat je langer dan normaal naar bepaalde plaatjes of tekst kijkt, kan een browser daarop anticiperen door alvast aanvullende informatie op te halen.”