Wat kan je nu al met blockchain?

De blockchain is op dit moment dé IT-hype. Volgens waarnemers zal deze manier van vastleggen van informatie de zakenwereld uiteindelijk ingrijpend veranderen. Sommigen voorspellen een impact die vergelijkbaar is met de opkomst van internet. Banken verliezen hun rol van beheerder en administrateur van giraal geld. Gevestigde ‘vertrouwde derden’ zoals de Kamer van Koophandel, het notariaat en het kadaster krijgen de wacht aangezegd. En er komen, net als bij de opkomst van het internet het geval was, volstrekt nieuwe diensten die bestaande bedrijfsmodellen transformeren en termineren.

Als dat potentieel zo overweldigend is, waar blijven dan de eerste voorbeelden van die disruptieve blockchain-implementaties? De bitcoin kennen we zo langzamerhand wel. En in Honduras schijnen ze vastgoedtransacties, dankzij een blockchain-toepassing, voor het eerst gecoördineerd en eenduidig vast te leggen. Maar wat valt er in Nederland te verwachten? Wie pakken hier de blockchain op? AG Connect selecteerde 7 businesscases die zonder blockchain geen hout zouden snijden.

1. Afrekenen met de inefficiëntie in de jeugdzorg

Sinds de regie over onder meer de jeugdzorg is overgedragen van het Rijk naar de gemeenten, is voor zorginstellingen de verantwoordingsdruk enorm toegenomen. “Waar we ons onder het oude regime slechts twee maal per jaar hoefden te verantwoorden, moeten we sinds de transitie van 2015 maandelijks rapporteren”, zegt informatiemanager Thomas Geelkerken, van zorginstelling Pluryn in Nijmegen. “En de manier waarop verschilt vaak per gemeente.

De zorginstelling waar ik voor werk heeft met zo’n 300 gemeenten te maken. Dat betekent dat we met wel meer dan tien verschillende rapportageformats te maken hebben.” Daarnaast verschillen ook vaak de procedures, waardoor gegevens vaak niet matchen. “Terugkoppeling duurt soms weken, wat het oplossen van mismatches natuurlijk alleen maar ingewikkelder maakt.”

Geelkerken is overtuigd pleitbezorger van blockchain. “Een blockchain-toepassing voor onze sector zou erop neer komen dat er één eenduidige vastlegging komt, waar alle betrokken partijen gebruik van maken. Een van de grote voordelen is dan dat er veel minder mismatches zullen zijn, want je krijgt onmiddellijk een afwijzing zodra je iets probeert in te voeren wat niet spoort met wat er al inzit. Dat voorkomt het tijdrovende uitzoekwerk achteraf.”

Met blockchain krijgen volgens Geelkerken instellingen en gemeenten een veel beter inzicht in de besteding van middelen en signaleren eerder of er een budgetoverschrijding dreigt.

2. Een hypotheek hoeft niet van een bank te komen

TU Delft heeft een werkend prototype ontwikkeld voor een op blockchain-technologie gebaseerde hypotheekmarktplaats. De opensourcecode staat op Github en is uit te proberen voor iedereen die over een Python-omgeving beschikt.

Op de marktplaats heeft TU Delft de rol van de traditionele geldverstrekker uitgesplitst in deeltaken als risico-beoordeling, geldverstrekking, faillissementsafhandeling en administratie. Deze deeltaken kunnen elk door meerdere partijen online worden opgepakt, tegen een zelf vast te stellen vergoeding. Het is aan de geldvrager al dan niet ‘ja’ te zeggen tegen een aanbod. Dat aanbod kan afkomstig zijn van een klassieke hypotheekbank die zich op de marktplaats begeeft. Even zo goed kan het aanbod komen van een of meer particuliere beleggers, waarvan de individuele geld-aanbiedingen worden gebundeld om een hypotheekaanvraag af te dekken.

Professor Johan Pouwelse: “De TU Delft gaat geen hypotheekverstrekker worden, maar we hebben wel de technologie gemaakt waarmee een online ecosysteem van start-ups in en rond de financiële dienstverlening zou kunnen opbloeien.”

3. Extra business voor mkb-bedrijven

Tijdelijk krediet voor een mkb’er vraagt vaak een accountantsverslag dat al gauw enkele duizenden euro’s en een paar weken of zelfs maanden doorlooptijd kost. In de praktijk betekent dit dat veel kleinere kredietaanvragen, en de daarmee te realiseren deals, niet haalbaar zijn. Exact Finance wil daar verandering in brengen met een publieke blockchain-toepassing die de authenticiteit en beschikbaarheid van de voor kredietbeoordelingen benodigde documenten waarborgt. Onderdeel daarvan is factuurfinanciering. De bedoeling is om alle informatie die op facturen voorkomt in de blockchain te valideren. Op basis daarvan wordt het heel eenvoudig om betalingsgedrag van partijen te observeren en ontstaat een beeld van de reputatie van bedrijven die meedoen. Voor het boekhoudkundig waarderen van fysieke goederen, zoals voorraden, zullen er interfaces komen met vooraadbeheerapplicaties (met behulp van NFC- of IoT-technolgie).

De doorlooptijd voor het aanvragen en verkrijgen van kortlopend zakelijk krediet kan daarmee drastisch worden teruggebracht, verwacht Erich Schnoeckel van Exact. Voor het project werkt Exact samen met ABN Amro Commercial Finance, NBK Logistics en Innopay. Het is echter nadrukkelijk de bedoeling de toepassing ook open te stellen voor andere partijen. Een werkende beta release zal mogelijk al voor het van de pers rollen van dit magazine live zijn.

De bedoeling is dat zo’n tien tot honderd mkb-bedrijven erop inhaken.

4. 3D-printen met behoud van controle over IP

3D printing, of additive manufacturing (AM), kan productie meer tijd- en plaats- onafhankelijk maken. Dat kan grote economische en milieutechnische voordelen hebben, maar er zitten ook allerlei haken en ogen aan AM. Wat garandeert de eigenaar van het ontwerp dat het voor gebruik betaald wordt? En dat er niet aan het product is gerommeld (goed bedoelde ‘verbeteringen’ of doelbewuste sabotage)? Of dat gekwalificeerde printers worden gebruikt?

Atos denkt voor die problemen een oplossing in huis te hebben, in de vorm van een Digital Manufacturing Platform op basis van blockchain-technologie. Het idee is om de blockchain in te zetten voor het verifiëren van de autenticiteit van de 3D-bestanden en de bevoegdheid van de gebruikers.

Het eerste is de recht-toe-recht-aan blockchain; bestanden (of hashes daarvan) worden door de IP-eigenaren in een blockchain vastgelegd. Dat verzekert de gebruiker dat de bestanden oorspronkelijk zijn. De andere kant van de borging is dat de bestanden alleen beschikbaar komen voor daartoe geautoriseerde 3D-printers. In zo’n netwerk van ‘verketende’ bestanden en printers, kan prima de betaling voor gebruik van IP-rechtelijk beschermde ontwerpen worden geregeld.

5. Financiering vastgoed kan efficiënter

ABN AMRO werkt - met onder meer De Nederlandsche Bank - aan een blockchain voor het vastleggen en uitwisselen van informatie rond commercieel vastgoed. Het gaat onder meer om huurcontracten, die bij koop en verkoop van panden nodig zijn voor de onderbouwing van het financieringsplan. Daarnaast zullen ook andere relevante documenten zoals taxatierapporten en notariële akten worden vastgelegd in de blockchain-toepassing, die de naam Torch meekrijgt.

Deze stukken (eigenlijk slechts de hashes ervan) worden in Torch opgenomen als bankmedewerkers de geldigheid ervan hebben vastgesteld. Vanaf dat moment kunnen behalve de bank ook andere stakeholders Torch gebruiken voor de verificatie van overlegde documenten. Denk aan kopers, taxateurs, notarissen, het Kadaster of toezichthouders.

Behalve het sneller kunnen verifiëren van documenten en het verkleinen van de kans op fouten of fraude, opent Torch de weg naar programmeerbare transacties middels zogenaamde smart contracts. Deze voordelen zullen groter worden naarmate meer partijen gebruik maken van Torch. Volgens innovatiemanager Merijn Zaat wordt al met ‘enkele partijen’ over toetreding gesproken.

Op dit moment verkeert Torch in beta-fase, met een tiental vastgoed-bedrijven als testgebruikers. Zaat schat in dat waarschijnlijk nog dit jaar ook voor de eerste andere klanten live wordt gegaan.

6. Auto-accu’s kunnen meer

Naarmate wisselvallige energiebronnen als wind en zon een grotere rol gaan spelen in de energievoorziening, wordt afstemming van vraag en aanbod lastiger. Opslag van elektriciteit in accu’s is onderdeel van de oplossing. Maar accu’s zijn kostbaar. Tegelijkertijd zitten ze met duizenden in auto’s die merendeels meer stil staan dan rijden. Als ze stilstaan, dan zou je hun accu’s kunnen gebruiken voor het bufferen van elektriciteit.

Dan moet natuurlijk wel – tot op het niveau van afzonderlijke auto’s – duidelijk zijn hoeveel erin en hoeveel eruit gaat, en tegen welk tarief. Om dat bij te houden en om de eigenaren van de auto’s naar rato te belonen voor het beschikbaar stellen van stroomopslag-capaciteit, ontwikkelden netbeheerder TenneT en energieleverancier Vandebron een gedistribueerd grootboek op basis van blockchaintechnologie.

Op dit moment draait er een proef met een paar honderd elektrisch rijden-klanten van Vandebron. Daarbij kan Tennet op momenten van schaarste het laden te stoppen en op momenten van overaanbod het laden starten. Vandebron ontwikkelde daarvoor een algoritme dat borgt dat de auto steeds in overeenstemming met de gebruikspatronen van de eigenaar toereikend opgeladen is.

7. Waarom vertrouwen als je zekerheid kunt hebben?

Toepassingen om bestanden te delen met collega’s en klanten zijn er legio, maar de beheersbaarheid is vaak kwestieus. Wie veranderde wat? Kunnen we de verandering terugdraaien? Hoe voorkomen we dat er onbedoeld twee versies ontstaan? En hoe overtuigen we onze partners ervan dat deze issues zijn afgedekt?

Het in Hengelo gevestigde Storro lijkt daarin met zijn toepassing op basis van blockchain goed in te zijn geslaagd. Op het eerste gezicht lijkt Storro een gewone filesharing-oplossing. Een lokale applicatie creëert een virtuele drive met mappen die kunnen worden gedeeld met derden. Maar er zijn een paar belangrijke verschillen met diensten als Dropbox of Google Drive. Bestanden worden voor ze de sharing-omgeving ingaan, fors versleuteld. De encryptiesleutels zijn alleen bekend bij de data-eigenaren en zijn nodig om bestanden te kopiëren of te wissen.

Met de digitale vingerafdrukken (hashes) in de blockchain kan te allen tijde de authenticiteit van de documenten worden gecontroleerd. Ook worden bestanden meervoudig opgeslagen bij projectleden (en niet bij Storro zelf). Daardoor kunnen de bestanden nooit als gevolg van een single point of failure verloren gaan.  Storro is nu ruim een half jaar live met z’n blockchain-dienst en zegt inmiddels enkele honderden zakelijke gebruikers te hebben, waaronder de universitaire IT-organisatie Surf en enkele adviesbureaus.