Zo vul je de rol van product owner beter in

De rol van product owner (PO) is in Nederland in de praktijk nog niet in beton gegoten, velen zijn hun rol nog aan het ontdekken. Ondanks dat de rol al meer dan 20 jaar bestaat, is een groot deel van de PO betrekkelijk nieuw in deze rol. Zo wijst recent onderzoek van Productowner.nl uit dat van de in totaal 7.000 PO's in Nederland 40%  minder dan drie jaar ervaring heeft. 66% geeft aan minder dan vijf jaar werkervaring als PO te hebben. Hoe wordt de rol ingevuld?

Ook is hij verantwoordelijk voor het beantwoorden van vragen van het ontwikkelteam over de taken op de backlog en het bieden van verduidelijking indien nodig. De PO moet tevens samenwerken met stakeholders en klanten om de visie van het product te begrijpen en te vertalen naar concrete features en taken.

Een goede PO moet prioriteiten kunnen stellen en beslissingen nemen die gebaseerd zijn op de waarde voor de klant en dus de organisatie. De PO moet tevens in staat zijn om te communiceren en samen te werken met het ontwikkelteam en stakeholders om een product te creëren dat aan de behoeften van de klant voldoet.

Product owner in de praktijk

De theorie is een goed vertrekpunt, maar in veel gevallen blijkt dit niet altijd te matchen met de praktijk. Maar goed ook, want organisaties gebruiken Scrum & andere frameworks als input voor een ideaal proces dat aansluit bij de kernactiviteiten, bedrijfsprocessen en interne cultuur. In gesprek met tien product owners (in zowel scale-up als corporate organisaties) blijkt echter wel dat de kaders van het PO ‘zijn’ in veel organisaties nog onderontwikkeld zijn.

Zo komt het nog veelvuldig voor dat medewerkers de PO-rol wél bekleden, maar dat zij administratief gezien nog in dienst zijn in een andersoortige rol. De rol van PO is in de praktijk veelal omgeven door ongeschreven regels en ingeslopen ‘ways of working’. Dit geeft PO's echter wel genoeg body om mandaat te pakken: in de praktijk geven zij aan eigenaar te zijn van de backlog en hier binnen de kaders van de opgestelde roadmap eigen keuzes te maken met hun teams.

De PO-rol is in de praktijk nog fluïde en geeft veel ruimte voor eigen invulling. Het risico hiervan voor organisaties is echter dat het aanstellen van nieuwe PO's voor verrassingen kan zorgen. Als de geschetste kaders van de rol niet duidelijk (genoeg) zijn dan lopen deze PO's het risico te worden meegezogen in de waan van de dag van de betreffende organisatie.

Vaak identificeert de PO als een generalist, wat inhoudt dat hij of zij op allerlei gebieden met stakeholders mee kan denken, brainstormen en kan helpen beslissingen te maken. Een belangrijke kwaliteit, maar daarmee ook meteen de grootste valkuil voor een PO als de kaders van de rol niet duidelijk zijn. Hoe investeer je als organisatie in PO's die meer zijn dan klankbord en verkeersleider? Het antwoord ligt wat dieper in de rol, welke soort PO ben jij nou in de praktijk? Maar net zo belangrijk: welke soort PO zoekt de organisatie in de praktijk?

Door kaders te stellen en verwachtingen aan de voorkant te managen is de kans op een interne match groter. En dankzij duidelijke kaders kennen stakeholders binnen de organisatie de missie van een PO, namelijk het maximaliseren van klantwaarde.

5 typologieën

De vraag is echter of de typologieën die op dit moment toegekend worden aan PO's de lading voldoende dekken. Op welk facet moet diegene verdieping brengen in de rol? Kunnen we al stellen door de ontwikkelingen in het productlandschap dat de rol ‘product owner’ een containerbegrip is geworden? Op basis van de interviews met PO's zijn er vijf typologieën bepaald.

1. Visionaire product owner - Entrepreneur

● Uitdragen langetermijnvisie product door productstrategie te definiëren en de richting van het productteam te bepalen.
● Begrijpen van de markt, de behoeften van de klant en de trends in de branche.
● Communiceren en inspireren.

2. Technisch product owner - Technologie-expert

● Doorgronden van het product op basis van diepgaande technische kennis en begrip van de technologieën
● Samenwerken met het ontwikkelteam om technische uitdagingen en mogelijkheden te begrijpen.
● Definiëren van technische vereisten en prioriteiten en zorgen voor afstemming tussen technische mogelijkheden en klantbehoeften.

3. Data-georiënteerde product owner - Data analist

● Gebruiken van data om beslissingen te onderbouwen en productprestaties te meten.
● Verzamelen en analyseren van klantgegevens, uitvoeren van A/B-tests en experimenteren.
● Optimaliseren van de productstrategie op basis van data-inzichten.

4. Klantgerichte product owner - Klantadvocaat

● Begrijpen van de behoeften en wensen van klanten en andere stakeholders.
● Verzamelen van klantfeedback, uitvoeren van klantonderzoeken en analyseren van klantgedrag
● Vertalen van klantbehoeften naar requirements en prioriteiten, en samenwerken met het team om het product te verbeteren.

5. Agile product owner - Waarde-optimalisator

● Maximaliseren van de waarde die het ontwikkelteam levert aan stakeholders.
● Werkt nauw samen met het ontwikkelteam, stellen van prioriteiten en definiëren van user stories.
● Is flexibel en adaptief in een snel veranderende omgeving, en communiceert effectief en werkt samen met het team.

Bronnen:   

● https://productowner.nl/app/uploads/2021/07/De-Nederlandse-product-owner-in-beeld-Onderzoek.pdf

● https://scrumguides.org/index.html

Dit artikel kwam tot stand onder begeleiding van prof. dr. Erik Beulen – academic director van de executive MSc Information Management & Digital Transformations TIAS.