Linux voor de massa, niet voor de nerds

Tom Sanders Critici zullen wijzen op concurrerende Linux aanbieders als Red Hat en SuSE, sinds enige tijd dochterbedrijf van Novell. Deze bedrijven hebben Linux met succes voor het voetlicht gebracht. Maar Robertson is niet onder de indruk van hun software voor de desktop. "Er zijn maar een paar bedrijven die echt investeren in Linux voor de desktop. Red Hat, SuSE en zelfs Sun Microsystems hebben het er wel over, maar ze doen er niet echt iets mee." Het commentaar van Robertson op deze aanbieders is dat ze ‘zware machines’ maken terwijl hij het over auto’s heeft. "John Deere, fabrikant van ondermeer tractors en machines voor de wegenbouw, is goed in het maken van trucks, maar dat zegt niets over hun vermogen om auto’s te maken. Sun is een geweldige serverfabrikant, net als Red Hat. Maar die business verschilt sterk van de desktop." Robertson richtte Linspire in 2001 op, dan nog onder de naam Lindows. De CEO had eerder dat jaar het bedrijf ‘mp3.com’ voor 350 miljoen verkocht aan het mediabedrijf Universal. Met het ontwikkelen van Linux voor de desktop zoekt hij naar een nieuw zakelijk succes. Faam heeft hij inmiddels wel verworven met z’n bedrijf. Curieus genoeg niet in de eerste plaats om zijn Linux software, maar vanwege z’n juridische strijd tegen Microsoft over de voormalige bedrijfsnaam ‘Lindows’. Een zaak waarbij Microsoft bepleitte dat de naam Lindows het merkenrecht op Windows schendt. De onderneming spande rechtszaken aan in negen landen, waaronder de Verenigde Staten en Nederland. Terwijl de zaak in Amerika voortsukkelde, stelden Finse en Zweedse rechters Microsoft in voorlopige uitspraken in het gelijk. In Nederland leed Lindows echter zijn grootste verlies. In een kort geding dat diende in januari van dit jaar, schaarde een Amsterdamse rechter zich achter Microsoft. Op straffe van een geldboete van 1.000 euro per dag moest Lindows zijn naam wijzigen. Robertson kan nog altijd boos worden over de uitspraak, en over de uitputtingsstrategie van Microsoft. "Wie had gedacht dat Microsoft ons in negen verschillende landen zou aanklagen? In Nederland kan je het woord database niet als handelsnaam claimen, omdat het een generieke term is." "Als we hadden willen bewijzen Windows een generieke term is, hadden we ervoor moeten zorgen dat het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken naar al die verschillende landen was gestapt om te zeggen dat Windows een generieke term is. Het zou een bizarre situatie opleveren wanneer je computertermen in sommige landen als handelsmerk kunt claimen terwijl ze elders generiek zijn." Als een mokkend kind veranderde Robertson na de uitspraak in Amsterdam zijn bedrijfsnaam in Lin¯-s (spreek uit: Lindash). Maar ondertussen startte hij ook besprekingen met Microsoft. Die resulteerden in augustus van dit jaar in een schikking. In ruil voor 20 miljoen dollar zou Robertson afzien van zijn claim dat het woord Windows generiek is. De schikking was aanleiding tot een stortvloed van kritiek. Net als bij mp3.com, dat vóór de verkoop in 2001 door ondermeer Universal was aangeklaagd, laat hij zijn idealen varen voor een grote zak geld. Bovendien stond Lindows op het moment van de schikking op het punt naar de beurs te gaan. Omdat de verliezen van 4,1 miljoen dollar in 2003, meer waren dan de 2,1 miljoen dollar omzet dat jaar, dringt de vergelijking met het internettijdperk zich op. En daarmee ook de herinnering aan het graaigedrag van ondernemers die op de beurs snel te dachten cashen. "Ik weet dat het sentiment luidt dat verliesgevende, jonge bedrijven niet naar de beurs moeten gaan," zegt Robertson daarover. "Daar ben ik het mee oneens. Het is absurd dat alleen winstgevend bedrijven naar de beurs mogen. Dan zeg je dat alleen bedrijven die geen geld nodig hebben iets op de beurs te zoeken hebben." Half augustus verlaagde Robertson nog de prijs waartegen beleggers op de aandelen konden intekenen. Maar zelfs tegen de verlaagde koers was er onvoldoende interesse. Eind augustus blies Linspire, zoals het bedrijf inmiddels heette, zijn beursgang af. Hoewel de onderneming sprak van uitstel, noemt het management geen nieuwe datum voor de beursgang. Nu alle beslommeringen in zowel de rechtszaal als rond de beursgang achterwege zijn, richt de onderneming nu alle aandacht op het verder ontwikkelen van Linux voor de desktop. "Het streven is nu om in elke elektronicawinkel een gangpad te krijgen met Linux computers. Dat is nodig om een massamarkt te bereiken." Het zal weliswaar tijd kosten om in die winkels een plek te veroveren, maar Robertson ziet vooruitgang. "We zitten nu op het niveau van regionale ketens in Amerika. Zij zoeken naar een manier om de grote ketens de pas af te snijden. Dat zet de grote jongens weer onder druk omdat die niet in staat zijn om een systeem van 250 dollar te verkopen." "Het gaat om die prijsdruk in combinatie met de aanpak van onze verkopers die naar fabrikanten toestappen en zeggen: ‘Wij zullen ons product ondersteunen en certificeren zodat het goed op jullie systemen draait’." Volgens Robertson is het een mythe dat je de open source software de wereld in stuurt en dat het dan spontaan op computers belandt. "Fabrikanten hebben iemand nodig die zij kunnen bellen, en ze hebben een economische stimulans nodig om de stap naar Linux te zetten. De broncode mag dan misschien gratis zijn, maar dat betekent nog niet dat het voor de consument gratis is." "De klanten van Red Hat zijn heel anders dan onze klanten. Zij zijn meer technisch geavanceerd. Wij richten ons op klanten die sterk op de prijs letten. Dergelijke gebruikers zijn bijna per definitie niet technisch geavanceerd." Desktop Linux is dan ook niet echt een directe concurrent van Windows, maar een product dat zich aan de onderkant van de markt zal nestelen. Net zoals een B-merk cola ook een goede boterham kan verdienen naast Pepsi en Coca Cola. "Als je naar andere sectoren van de economie kijkt, is er altijd zo’n 20 procent ruimte voor goedkope merken. Dat is het segment waar Linux het meest te bieden heeft. En het zal Microsoft naar de bovenkant van de markt duwen. Microsoft zal zich dan onderscheiden door te beweren dat het betere opties biedt. Linux zal zich stil opstellen, laat de prijs maar voor het product spreken." De technisch minder onderlegde klanten zullen, zo hoopt Robertson, er tevens voor zorgen dat zijn onderneming geldt gaat verdienen. Want aan het verkopen van de software aan computerfabrikanten houdt hij nauwelijks geld over. De omzet moet komen van de verkoop van aanvullende diensten waar consumenten een jaarlijks bedrag voor betalen. Vanaf 30 dollar per jaar koopt de gebruiker bescherming tegen virussen, of een filter waarmee ouders hun kinderen beschermen tegen ongepast materiaal. Maar de troefkaart van Linspire is Click and Run (CNR). Via deze applicatie, die 50 dollar per jaar kost, kan de gebruiker software aanklikken die vervolgens automatisch geïnstalleerd wordt. CNR maakt de installatie en onderhoud van software kinderlijk eenvoudig. Maar het zet bij critici kwaad bloed omdat de applicatie uitsluitend bemiddeld bij het installeren van programma’s die toch al gratis beschikbaar zijn. Onder die critici zitten voldoende Linux ontwikkelaars. Die zullen Robertson de positionering van Linux als B-merk niet in dank afnemen, net zoals er steeds meer verzet komt tegen bedrijven als Linspire, Red Hat en SuSE omdat zij geld vragen voor Linux. Om doe reden lag Robertson in de afgelopen jaren herhaaldelijk overhoop met bekende namen uit de open source beweging. "Ik ken hun argumenten. Maar dan denk ik: ‘Dude, de wereld zit anders in elkaar dan jullie denken.’ Iemand kan in het weekend code schrijven. Dat is liefde werk oud papier. Het opbouwen van een team van verkopers, een testlab en technische ondersteuning kost geld. Dat kan je niet in je vrije tijd en in het weekend doen. We kunnen Linux alleen naar het grote publiek brengen als we er een economisch model omheen creëren. Red Hat is daar het perfecte voorbeeld van. Het gaat zo goed met Linux omdat zij het geld geïnvesteerd hebben in diensten en ondersteuning waardoor het voor bedrijven praktisch is om Linux op de server te gebruiken." Het belangrijkste argument van zijn gelijk is volgens Robertson het uitblijven van een doorbraak van Linux op de desktop. "De Linux gemeenschap heeft niets gedaan dat van Linux gemeengoed heeft gemaakt. Dus misschien moeten we dan maar eens wat nieuws proberen. Want ik denk dat wanneer we blijven doen wat we altijd gedaan hebben, we Linux naar een piepklein stukje van de wereld verbannen.