ICT~Office plant acties rond nieuwe aanbestedingswet

De nieuwe wet is bedoeld als nationale uitwerking van EU-richtlijnen die een verbetering van de marktwerking en concurrentie beogen. Maar volgens ICT~Office-juriste Annechien Ten Kate, heeft het Ministerie van Economische Zaken er een 'Rijks inkoopwet' van gemaakt, die zoveel mogelijk macht bij de koper legt en verantwoordelijkheden categorisch naar de leveranciers schuift. Ten Kate: "Terwijl leveranciers op grond van het burgerlijk wetboek aan goed opdrachtnemerschap zijn gehouden, wordt in de beoogde nieuwe wet nergens een poging gedaan om de overheid de plicht van goed opdrachtgeverschap op te leggen."

Zo is de in eerdere versies nog rudimentair aanwezige eis van proportionaliteit - het beginsel dat een eis of maatregel een evenredige verhouding moet hebben tot het achterliggende belang - in het vorige week naar de kamer verzonden wetsontwerp nog verder gedemonteerd. "Onbegrijpelijk" oordeelt Ten Kate, te meer daar de praktijk tot dusverre laat zien dat "overheden vanuit zichzelf weinig oog hebben voor de belangen van ICT-leveranciers".

Behalve de IT-brancheorganisatie betonen ook andere branche- en ondernemersorganisaties zich ongelukkig met het wetsontwerp. VNO/NCW en MKB Nederland lieten tegenover het Financieele Dagblad weten de nieuwe wet vrijblijvend en onvoldoende uitgewerkt te vinden.

In hun lobby tegen de nieuwe wet zijn de brancheorganisaties enigszins gehandicapt door de recente wisseling van de wacht in de Tweede Kamer, waarbij juist enkele goed ingevoerde fractiespecialisten op het gebied van aanbesteding het veld ruimden voor een nieuwe generatie parlementariers. Mede vanwege de te verwachten onbekendheid met de materie, plant ICT~Office 'een aantal ludieke acties, om een aantal knelpunten wat meer gevisualiseerd te krijgen'.

Flankerend beleid
De Nederlandse aanbestedingswetgeving is al jaren onderwerp van discussie. De huidige wet werd begin jaren negentig geïntroduceerd onder grote tijdsdruk om te voldoen aan de Europese richtlijnen op het gebied van mededinging. In 2008 verwees de Eerste Kamer een voorloper van het huidige wetsontwerp naar de prullenmand. De senatoren vonden toen dat die wet te zwaar steunde op 'flankerend beleid', met name waar het de verantwoordelijkheid van de overheid als opdrachtgever betrof.

Juist die voorgeschiedenis maakt het naar het oordeel van Ten Kate curieus dat de ambtenaren van EZ opnieuw een ontwerp wet presenteren dat cruciale facetten open laat en allerhande zaken doorschuift naar achteraf in te vullen uitvoeringsregels: "In feite is het nog steeds een wet die wordt ingevuld met aanvullende maatregelen. Naar zo'n maatregel wordt doorgaans minder kritisch gekeken, met als gevolg dat er allerlei onredelijke en discriminerende praktijken kunnen ontstaan."

Als voorbeelden van onredelijke danwel discriminerende eisen in het huidige wetsontwerp noemt Ten Kate:

• Waarborgen dat de leverancier betrouwbaar is, vallen uiteen in verplichte minimumeisen en facultatieve aanvullende eisen. Die aanvullende eisen kunnen worden aangevinkt. Door het ontbreken van de plicht tot motivering is de kans groot dat ambtenaren veiligheidshalve alle aanvullende eisen aanvinken;
• Eisen ten aanzien van de spreektaal van de medewerkers van de leverancier. Soms terecht, maar vaak nodeloos discriminerend tegenover buitenlandse aanbieders of aanbieders die een deel van het werk willen (laten) uitvoeren vanuit bijvoorbeeld Oost-Europa of India;
• Het moeten overleggen van een polis van de beroepsaansprakelijkheidsverzekering, terwijl kleine bedrijven die vaak helemaal niet kunnen afsluiten en bedrijven met een beursnotering een dergelijke polis niet mogen vrijgeven;
• De leverancier kan in een aanbesteding worden verplicht om zijn offerte op papier aan te bieden. Dat gaat vaak om tientallen kilo's papier. Duur, onhandig en slecht voor het milieu. Andersom mag de overheid zelf wel volstaan met een elektronische aanbieding van haar aanbestedingsinformatie.

Naleving
Los van de inhoudelijke facetten van de aanbestedingswet blijkt het ook met de naleving van de bestaande wetgeving niet al te best gesteld. Dat blijkt uit de 'Nalevingsmeting Europees aanbesteden 2008'. Ongeveer een derde deel van de ruim een half miljard aan IT-opdrachten in 2008 die Economische Zaken wist te traceren, werd niet conform de regels gegund. Vooral kleinere gemeenten blijken het met de regels voor openbare aanbesteding niet al te nauw te nemen. Provincies en ministeries gaan over het algemeen wel zorgvuldig te werk.