Rol overheid bij aanleg breedband opnieuw politiek discussiestuk

Het kabinet hecht veel waarde aan goede Internet-aansluitingen voor de burgers zodat de economie optimaal kan profiteren van de kennissamenleving die dan ontstaat. Projecten als Gigaport en Kenniswijk zijn concrete uitwerkingen van het beleid waarmee het kabinet deze ontwikkeling wil stimuleren. Cerfontaine Toch concludeerde de Tweede Kamer vlak voor het Kerstreces naar aanleiding van het rapport ’ICT en de stad’ van de commissie Cerfontaine, dat het niet de taak van de overheid is grootschalige investeringen te doen om ICT in de samenleving in te voeren. Maar de aanleg van breedbandaansluitingen voor consumenten wil in Nederland niet erg van de grond komen. Volgens een prognose van onderzoeksbureau IDC zijn eind dit jaar 390 duizend kabelaansluitingen en 160 duizend DSL-aansluitingen verwezenlijkt. Ook Bredband Benelux ziet het niet als zijn taak de dienstverlening landelijk aan te bieden. Voorlopig concentreert de aanleg zich op appartementengebouwen in Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, DenHaag, Eindhoven en hun slaapsteden. „Kapitaal en mankracht beperken onze plannen,” zegt Bredbanddirecteur Henjo Groenewegen. „Wij hebben een realistisch bedrijfsplan gemaakt, want de kapitaalmarkt staat op dit moment niet te springen om direct miljarden op tafel te leggen. Met de penetratie die wij met het huidige plan bereiken, heb ik een goedlopend bedrijf en hoef dus niet heel Nederland te voorzien.” Betuwelijn De Internet-Society wil daarom het aanleggen van Internet-verbindingen naar de burgers op de politieke agenda te zetten voor de komende verkiezingen. De Internet Society vergaderde deze week met een groot aantal vertegenwoordigers uit de telecomindustrie, ministeries en adviseurs over dit plan. Isoc-bestuurslid Vincent Everts: „Een aansluiting naar een huis kost gemiddeld vijftienhonderd tot achtienhonderd gulden. Met de acht miljoen huishoudens die Nederland heeft, kom je op ruim negen miljard gulden. Dus voor tweederde van de kosten van de Betuwelijn heeft iedereen de beschikking over een glasvezelverbinding thuis. Met een abonnementsgeld van 25 gulden per maand per huishouden is het hele netwerk in vier jaar afgeschreven.” Bredband Benelux-directeur Henjo Groenewegen vindt dat de aanleg van het breedbandnetwerk geen taak voor de overheid is. Maar hij heeft wel een idee hoe de regering de financiële drempels kan slechten: „Het kabinet kan dezelfde fiscale maatregelen inzetten die voor het stimuleren van PC-bezit zoveel succes hadden. Nederland heeft door die PC-priveregeling in korte tijd een penetratie van de computers in huishoudens bereikt die in weinig andere Europese lidstaten voorkomt. Op dezelfde manier kun je ook de vraag naar breedband-Internet-verbindingen stimuleren.” Er zijn meer partijen die opnieuw aandacht willen voor de rol van de overheid bij de aanleg van een breedband-infrastructuur. Eind januari vergaderden onder andere gemeenten, marktpartijen, VNO/NCW onder regie van het Electronic-highway Platform Nederland (EPN) over dit onderwerp. De telecomaanbieders die de infrastructuur moeten aanleggen krijgen de ’business case’ voor de aanleg van glasvezel naar het huis niet voor elkaar, concludeerden zij. Peter van der Wel, directeur van EPN: „Het past niet in deze tijd dat het rijk dit project van de grond trekt. De gemeenten kunnen dat wel. Het Rijk zal wel een financiële bijdrage moeten leveren om het voor bedrijven mogelijk te maken hun ’business case’ sluitend te krijgen.” Het Rijk moet volgens Van der Wel de zowel financiële en juridische randvoorwaarden scheppen. Consortia van bedrijven en gemeenten kunnen vervolgens de projecten samen oppakken. Van der Wel denkt dat door het bundelen van de vraag bij onderwijs, zorg, bedrijfsleven, overheid en de huiskamer de kostprijs behoorlijk kan dalen. „Verschillende partijen noemen een prijs van vijf tot acht miljard gulden om in heel Nederland glasvezel in de huiskamer te krijgen. Er ontstaat nu een ’polderbrede’ meerderheid voor dit plan en de overheid doet daar dus onvoldoende aan. Als je daar bijvoorbeeld de miljardenopbrengst van de UMTS-veiling voor gebruikt dan heb je het plaatje bijna rond. ” Een samenwerking met gemeenten, lijkt Groenewegen wel wat: „Ik ben er echter van overtuigd dat als ons plan succes heeft er vanzelf geld op tafel komt om de activiteiten op te schalen. Dat geld kan van banken komen maar als bijvoorbeeld gemeenten willen samenwerken in een publiek privaat verband vind ik dat prima.” D66-parlementariër Bert Bakker vindt de aanleg van glasvezel naar de huizen onontbeerlijk voor het ontstaan van de informatiesamenleving. „Het gaat niet alleen om mensen die veel Internetten,maar ook om een verbetering van de kwaliteit van de zorg, de publieke dienstverlening en het onderwijs. Nu al kun je op afstand studeren aan toonaangevende buitenlandse instituten. Maar dan moet je wel beschikken over een aansluiting op een breedbandnetwerk.” Stip Bakker vindt dat het kabinet er mede oorzaak van is dat de ontwikkeling zo traag verloopt. „Het is duidelijk dat de VVD-bewindslieden Monique de Vries en Annemarie Jorritsma veel te veel hun oren laten hangen naar de grote bedrijven die er belang bij hebben hun machtspositie te beschermen. Bijvoorbeeld met de open toegang tot de kabel. De Kamer heeft meermalen gezegd dat dat zo snel mogelijk geregeld moet zijn en we wachten nog steeds op een wetsvoorstel. ” Ook de manier waarop de VVD de taken van de Opta bij de mededingingsauthoriteit wil onderbrengen, wordt volgens Bakker ingefluisterd door KPN. Hij vind dat het onderwerp glasvezel naar elk huishouden ’met stip in het investeringslijstje van de volgende regeerperiode moet staan’. Maar, zo waarschuwt hij, de negen miljard gulden die zo’n project kost, moet wedijveren met de aanleg van de hogesnelheidslijn, de invoering van ICT in het onderwijs voor groene infrastructuur. Onrendabel Bakker verwacht dat net als Bredband er meer bedrijven opstaan die met de aanleg willen beginnen. „Het probleem is dat zij die infrastructuur alleen daar aanleggen waar het commercieel interessant is. Ik vind dat de overheid partijen bij elkaar moet brengen voor een snelle aanleg van breedband. Daarnaast moet de overheid bereidt zijn te participeren in die projecten, ook financieel.” Bakker stelt voor dat de overheid de onrendabele investeringen voor zijn rekening neemt. „Het is in ons aller belang dat ook in Appelscha of Delfzijl mensen een aansluiting krijgen. Alleen als iedereen zo’n aansluiting heeft, kun je spreken van die kennissamenleving. Dat kan geen zaak zijn van enkele bevoorrechten.”