Wet van Moore blijkt ook op te gaan voor energieverbruik

De stugge regelmaat waarmee deze vuistregel - ongeacht conjunctureel wisselende R&D-investeringsniveaus bij bouwers van chipmachines - opgeld doet, fascineert wetenschappers en technologen al decennia.

Maar sinds de vrijgave van het jongste Technology Review van MIT hebben ze nu nog een andere wetmatigheid om zich over te verbazen: behalve de schakelingsdichtheid verdubbelt ook de energie-efficiëntie van de microschakelingen in een vast tijdbestek, dat wederom 18 maanden lijkt te bedragen. De oberservatie werd gedaan door een onderzoeksgroep van de Stanford-universiteit onder leiding van professor Jonathan Koomey, die civiele werktuigbouw en milieutechnologie doceert. Zijn evaluatie van het energieverbuik van computers vangt aan bij de Eniac, de 'programmeerbare' computer die in 1946 werd gebouwd voor het Amerikaanse leger. Koomey stelt vast dat ook toen al, lang voor de opkomst van de transistorschakelingen waarmee de namen van Moore en Intel onlosmakelijk zijn verbonden, de halveringstijd van het energieverbuik per vierkante meter ongeveer 18 maanden bedroeg.

Wet van Koomey actueler dan die van Moore
De 'wet van Koomey' zou uiteindelijk wel eens belangrijker kunnen blijken dan die van Moore. Energie-efficiëntie is immers een onderwerp dat in toenemende mate telt in het ontwerp van computerapparatuur. In rekencentra is energie-efficiënte belangrijk vanwege milieudoelstellingen en de beheersing van kosten voor energie en koeling. Aan het andere uiteinde van de IT-keten willen gebruikers steeds meer kunnen doen binnen de beperkte gebruiksduur van de accu in hun laptop of smartphone.

Volgens Koomey zit er voorlopig nog ruimschoots voldoende rek in de fysica van accu's en microschakelingen. De fameuze natuurkundige Richard Feyman berekende in 1985 dat de energie-efficiëntie van de toenmalige processors theoretisch nog ruimte liet voor een verbetering met een factor 1.0e11 (honderd miljard). Daarvan is vooralsnog slechts 40.000 benut, constateert Koomey. En dat is merkwaardig, want sinds 1985 is zijn ruim 17 maal 18 maanden verstreken. Dus volgens Koomeys eigen 'wet' zou de energie-efficientie niet 40.000 maal, maar 2 tot 17e oftewel een factor 131-duizend moeten zijn toegenomen.