De valley lijdt in stilte
Het was niet bepaald het scenario dat Lohuizen voor ogen had toen hij vorig jaar september van Delft naar Silicon Valley verhuisde. Na zijn promotie aan de Technische Universiteit Delft wilde hij zijn kennis de interpretatie van taal door computers en het verdelen van een rekentaak over twee processors in de praktijk toepassen. YY Technologies bouwde een systeem dat automatisch emails zou beantwoorden, en kon de expertise van Lohuizen prima gebruiken. Lohuizen kon zich binnen een jaar voegen bij het groeiende leger werklozen. Volgens overheidsgegevens bedroeg de werkloosheid in Santa Clara County de grootste provincie binnen Silicon Valley in september 7,7 procent. Gegevens over het aantal werkloze IT’ers worden niet bijgehouden. De 7,7 procent lijkt weinig naar Europese maatstaven, maar dit cijfer is sinds 1983 niet zo hoog geweest. Bovendien zijn de cijfers onbetrouwbaar. Immigranten als Lohuizen komen er niet op voor omdat hun werkvergunning eist dat ze bij ontslag het land verlaten. En ook de Amerikaanse werklozen worden slecht bijgehouden. De werkloosheidsuitkeringen zijn zo laag dat velen zich niet als werkzoekende melden. Bovendien houdt het cijfer geen rekening met zelfstandig consultants en freelancers. Luchtig Twee jaar geleden, toen de internetzeepbel begon te knappen, werd er nog luchtig gedaan over de arbeidsmarkt. De site SFGirl.com organiseerde regelmatig Pink Slip Parties: feestjes voor werklozen, vernoemd naar het roze doordrukformulier dat de werknemer meekrijgt als laatste loonbriefje. Silicon Valley had veel meer te bieden dan alleen internet. De ontslaggolf was een welkome regenbui na een hete zomer. Maar Pink Slip Parties zijn al ruim een jaar niet meer gehouden. In oktober ging de site SFGirl.com zelf failliet. Van het optimisme van weleer is niets meer over. "Dat was voor 11 september", verzucht Patti Wilson, zelfstandig loopbaanadviseur. Wilson heeft inmiddels drie recessies in de valley meegemaakt. "Dit is de ergste tot nu toe. In de jaren tachtig was het bijzonder als je zes maanden werkloos was. Nu is het heel gewoon wanneer iemand een halfjaar zonder werk zit." "Bijna niemand neemt nog personeel aan. De banengroei die er is, komt van grote bedrijven die erg selectief zijn. Ze trekken nog eerder mensen bij andere bedrijven weg dan dat ze een werkloze een baan aanbieden. Er is een stigma tegen werklozen: je bent niet voor niets ontslagen. Deze recessie is nog zo nieuw, dat personeelsfunctionarissen niet door hebben hoe moeilijk de markt is. Als zij een kandidaat zien die achttien maanden werkloos is, denken ze dat er iets mis is. De enige manier om werk te vinden is via via." Twee jaar geleden werd je in de hightechsector nog vertroeteld met een gratis lunch, masseurs en een riant optiepakket. Deze extra’s zijn allemaal wegbezuinigd en de opties waardeloos. Consultants die langer dan een halfjaar zonder project zitten, de zogenaamde bankzitters, kunnen rekenen op ontslag. De achterblijvers merken dat ze hetzelfde werk met minder mankracht moeten doen. Enig lichtpunt voor hen is dat er aan de arbeidsvoorwaarden weinig is veranderd is. De salarissen blijven op pijl, en voor zover eraan wordt gesleuteld, zijn de gevolgen voor de werknemer minimaal. Alleen de bonus bij het tekenen van een nieuwe arbeidsovereenkomst, die vaak tienduizenden dollars bedroeg, is verdwenen. Zoektocht De zoektocht van Lohuizen naar nieuw werk leverde aanvankelijk weinig op. Een twintigtal open sollicitaties bleef onbeantwoord. Maar contacten bij Microsoft kenden weer mensen bij Google. Hij kon op gesprek komen en is op 1 november begonnen. "Als ik niet via contacten bij Google binnen was gekomen, was het nooit gelukt. Ik heb ze ook een open sollicitatie gestuurd, maar uit niets bleek dat ze die gezien hadden." In de toch al lastige arbeidsmarkt is Google nog eens extra kritisch. "Ze zijn heel selectief. Bij alle gesprekken gingen ze diep in op mijn kennis, om te kijken of ik ook echt wist wat ik beweerde. Ook hebben ze alle referenties gecheckt die ik had opgegeven. Daarbij was er nog wat verwarring over mijn doctorstitel. Het was voor Google niet duidelijk of dat gelijk stond aan een PhD." De onderhandelingen liepen vrij soepel, vertelt de informaticus. "Google maakte geen misbruik van de economie om te bezuinigen op de loonkosten. Ik verdien 10 procent minder dan bij mijn vorige baan, maar krijg een uitgebreid optiepakket en een goede verlofregeling. Er heerst een sfeer van enthousiasme. Het is net alsof je in een ‘timewarp’ drie jaar teruggaat. Er is gratis lunch, massages en ze hebben een arts in het pand. Er hangt een hypesfeer." Supermarkten Waarom is Lohuizen geslaagd waar zoveel collegainformatici hun toevlucht moeten nemen tot baantjes in supermarkten? "Hij moet erg goed zijn in zijn werk en de juiste mensen kennen. Er is geen gouden regel", verklaart loopbaanadviseur Wilson. "Als je zeker wilt weten dat je hier een nieuwe baan vindt, zit er maar een ding op: verhuizen." Nu het heel gewoon is dat iemand een jaar lang werkloos is, kiezen steeds meer inwoners van de valley voor de verhuizing. De regio is het allerduurste gebied in Amerika om te wonen. Zonder vast salaris of een partner die geld verdient, houdt niemand het lang uit. Betrouwbare gegevens over het aantal emigranten ontbreken, maar de achterblijvers merken dagelijks dat er meer ruimte is. Meer ruimte op de woningmarkt, op de parkeerplaatsen bij kantoren en op de snelwegen. Voor het antwoord op de vraag wanneer de markt weer aantrekt, kijkt iedereen naar de economie. Aangezien het erop lijkt dat die nog minimaal een jaar blijft kwakkelen, zal de arbeidsmarkt voorlopig ook slecht blijven presteren. Maar daar wordt niet over gepraat. Wie werk heeft houdt zijn hart vast, de rest hoopt op betere tijden. Amerikanen zijn immers beroepsoptimisten, hoe slecht het ook gaat.