'Baas durft flexibel werken niet aan'

De belangrijkste barrière blijkt de opstelling van ondernemers en ICT-beslissers.

Onbekend

Er deden 734 directeuren/eigenaren en 408 ICT beslissers mee aan een groot onderzoek van het Leefritme Kenniscentrum naar ‘het ritme waarop Nederland werkt’. Het wantrouwen van ondernemers en ICT beslissers ten aanzien van flexibel en mobiel werken is groot: Meer dan 60 % van ondervraagden staat er weigerachtig tegenover. Men kent het niet en vreest dat het bedrijf minder efficiënt en effectief zal werken, doordat werknemers meer vrijheid krijgen. Men heeft de perceptie minder controle over medewerkers te hebben. Er tegenover staan wel een heleboel bedrijven die flexibel en mobiel werken omarmen en die geloven dat het gelukkiger werknemers zal opleveren, die creatiever werken en daardoor succesvoller zullen zijn.

Volgens Philip de Wulf, psycholoog, initiator van het Leefritme Kenniscentrum en leider van het onderzoek, zit Nederland in een overgangsfase naar een kenniswerkers-economie. “Veel bedrijven twijfelen over de nieuwe vormen van werken. Vaak is men al overtuigd van één van de elementen, maar nog niet van alles. De grootste groep ondernemers en beslissers zijn conservatief ingesteld: veelal gedisciplineerde, harde werkers die de zaken strikt willen houden en het bedrijf of de afdeling defensief leiden. Ze hebben weinig vertrouwen in de loyaliteit van de werknemers en vinden het daarom belangrijk dat ze de werknemer in de gaten kunnen houden. Conservatieve ondernemers denken dat werknemers met te veel vrijheid gaan dralen en focus verliezen.”

Waar komt het wantrouwen van de ondernemers en ICT-beslissers vandaan?

“Ondernemers hebben een stijl van werken en leidinggeven en het is niet makkelijk om over te schakelen op een andere stijl. Uit het onderzoek blijkt dat de ervaringen met flexibel en mobiel werken van ondernemers zelf, leidend zijn in hun standpunt over het wel of niet invoeren van nieuwe vormen van werken voor de medewerkers. ICT beslissers hebben vanuit hun functie beter zicht op de consequenties van de invoering van flexibel en mobiel werken. Ze zijn ervan overtuigd dat het heel goed georkestreerd moet gebeuren, en ze weten dat ze erop aangesproken zullen worden als zaken niet goed lopen. Opvallend is de grote groep ICT-beslissers die de snelheid van technologische innovaties niet willen volgen, omdat het te veel tijd en energie van hen vraagt.”

Is dat wantrouwen terecht?

“Zelf denk ik van niet. De technologie is goed en betrouwbaar genoeg om mee te werken. Niet dat er nooit iets fout loopt, maar dat is het punt niet. Het gaat erom hoe je ermee werkt. Heeft een ondernemer zelf goede ervaringen met bijvoorbeeld Skype, dan zal hij eerder geneigd zijn het gebruik in zijn onderneming toe te staan. Een positieve houding in de top van het bedrijf is nodig om te experimenteren en te testen. Daardoor kunnen de positieve ervaringen groeien.”

Flexibel werken heeft een sterk individuele component, het is niet voor iedereen weggelegd.

“Dat klopt. Ik kom vaak een sfeer van ‘alles of niets’ tegen in discussies over flexibel werken. Als het is toegestaan moet iedereen flexibel werken. Dat is in mijn ogen helemaal niet nodig. Het is heel goed mogelijk om daarin te differentiëren op functies of functieniveaus. Je kunt flexibel werken faciliteren en de keuze aan medewerkers zelf laten. ”

Wat is het voordeel van flexibel en mobiel werken?

“Het is opvallend dat de voordelen van flexibel werken niet zo goed gekend zijn als je zou denken. Het argument wat het meest terugkomt is het vermijden van het in de file staan. Er is een duidelijk geloof in productiviteitsverhoging door tijdwinst. De kosten of besparingen spelen in de overwegingen geen grote rol, zo blijkt.

Is de huidige fase met het wantrouwen in de toplaag een logische fase waar het flexibele werken doorheen zal komen?

“Ik denk van wel. Op dit moment zien veel ondernemers in hun privé-omgeving niet de voordelen van flexibel werken en dat is nu de grote barrière. Maar dat gaat veranderen, bijvoorbeeld doordat ondernemers zien hoe hun kinderen met technologie omgaan in hun studie en de omgang met vrienden. Van die observaties zal een geruststellende invloed uitgaan."

"Ik heb zelf het gevoel dat we tegen een ‘tipping point’ aanzitten. Veel MKB-bedrijven zullen het voorbeeld van de bedrijven die nu voorop lopen, volgen, waardoor een versnelling zal optreden. Vergelijkbaar met de opkomst van de pc in de jaren 80 van vorige eeuw. Voor de doorbraak van de pc was duidelijk dat het apparaat groot zou worden en ons zou gaan helpen. Maar hoe het er uit zou zien was niet bekend."

"Het pc-privé project van de Nederlandse overheid, dat particuliere aanschaf van een pc fiscaal aantrekkelijk maakte, heeft de acceptatie van de pc in het privéleven een enorme impuls gegeven. Ondernemingen die nu de voordelen van mobiel internet zien, staan vaak open voor flexibel werken. Dat werkt vaak als een trigger. Verder zullen de individuele goede ervaringen een stimulerende invloed hebben."

Nieuwe manieren van werken impliceren verandering van gedrag. Vertouwen is een voorwaarde en dat maakt het lastig.

“Ik ben 46 jaar. Veel mensen van mijn generatie zijn opgegroeid met het beeld dat je moet werken om te leven. Jongeren kijken er anders naar. Je leeft, en werk is er een element in. Vroeger was werken een noodzaak om gelukkig te zijn. Dat gaat denk ik veranderen. De werkende mens veranderd in de spelende mens. Het zal steeds duidelijker worden dat mensen graag werken. Je hoeft ze niet te zien, je hoeft als manager ook niet te weten hoe en wanneer ze het werk doen, als het maar gebeurt. Daar is vertrouwen voor nodig, leiderschap en een goede methodiek om op output te sturen.”

Zie ook:

Het nieuwe werken - Dik Bijl