Van DNS naar DNA, met AIVD tussendoor

Hij heeft ooit PowerDNS gemaakt, is ‘tussendoor’ bij de AIVD werkzaam geweest, en is nu als lid van de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) bezig met toezicht op de inlichtingendiensten. Oh, en hij decodeert DNA, in verband met vaccins voor COVID-19. Nee, dit is niet een geval van een talentvolle IT’er die denkt dat hij ook van hele andere dingen verstand heeft. Hubert heeft natuurkunde gestudeerd aan de TU Delft, maar die studie niet afgemaakt, geeft hij zelf aan.

Berichtjes sturen aan admins

Hoe is hij dan in de IT verzeild geraakt? Door kabelinternetprovider Casema te hacken, in de roerige begintijd van breedbandinternet voor Nederlandse consumenten. “Ze waren toen begonnen, maar nog niet echt helemaal klaar”, vertelt Hubert over die vroege ISP. Want toen de student een kabelmodem en aansluiting in huis had, bleek hij op het hele netwerk van die provider te kunnen komen. “Ik kon ook berichtjes sturen aan admins. Dus dat deed ik.”

Gevolg: een verzoekje of hij kon langskomen. Wat hem zijn eerste techklus heeft opgeleverd; om te fixen wat hij had ontdekt. Dat IT-werk beviel hem wel, in de hypergroeitijden van internet vóór de eeuwwisseling. Maar met bedrijfssucces kwam ook de toename in de omvang van de organisatie. “En dan verlies contact met je klant, en wat je bedrijf eigenlijk doet”, memoreert de latere oprichter van PowerDNS.

Slimme start

De jonge Hubert wilde een eigen bedrijf beginnen, en dat op een markt waar nog niet veel wordt aangeboden. “Daar heb je dan klanten met onvervulde behoeften.” Tot zover de business-savviness van deze topman. Hij heeft zo’n markt weliswaar gevonden, maar wist daar niet gelijk succes te boeken.

Op de DNS-markt (domain name system) was toen in wezen maar één leverancier, ondanks de essentiële aard van dat ‘telefoonboek’ voor het hele internet. “Dat gebeurt wel vaker”, weet Hubert te vertellen over cruciale producten, diensten en markten. “Soms heb je dan één of twee andere, slapende bedrijven” die in veel mindere mate actief zijn in zo’n markt.

De ‘rationaliteit van bedrijven’

Dit leek Hubert een uitgelezen kans. Hij vond zich als student natuurkunde heel slim, zo schetst hij nu zijn vroegere zelf. “Ik had geen idee van marketing, of van businessplannen.” Aanvankelijk was PowerDNS niet bepaald succesvol. Dat lag niet aan het product, of de markt. Succes is later wel gekomen. Was Hubert zijn tijd dus te ver vooruit? “Nee. Als ik maar meer business-savvy was geweest”, mijmert hij. Dan had PowerDNS eerder kunnen bloeien.

In plaats daarvan heeft het bedrijf jarenlang een slapend bestaan geleid. Met Hubert als enige werknemer, die nog wel updates uitbracht. Wat is er toen bij die slimme start misgelopen? “Ik was 24 en geloofde in de rationaliteit van bedrijven”, wat betreft kiezen voor het beste of juiste product. Qua software bestaan er echter grofweg twee soorten, weet hij te vertellen: enterprisesoftware en ‘praktische’ software.

De eerste soort wordt op C-level aangeschaft, en leveranciers maken dan bijvoorbeeld reclame op vliegvelden. De tweede soort is goedkoper, en wordt veelal door IT’ers aangeschaft: de daadwerkelijke technische gebruikers. Het open source PowerDNS behoort tot de ‘praktische’ soort software en was van oorsprong flink goedkoper dan de concurrentie. Maar dat heeft het juist parten gespeeld.

Curve voor software en prijzen

“Er is een rare curve voor software en prijzen”, legt Hubert uit. Voor hele dure software gelden hoge eisen. Voor minder dure software valt dat mee. En voor gratis software liggen de eisen weer heel hoog, en kun je luidkeels klagende klanten hebben. Terwijl open source juist de mogelijkheid biedt om bij te dragen, mits een gebruiker (persoon of bedrijf) maar technisch genoeg is.

DNS-software is in wezen iets voor technische gebruikers, zou je zeggen. Toch staat het leveren van techdiensten op basis van ICT niet altijd gelijk aan het in huis hebben van technische mensen. “Grote bedrijven hebben steeds minder techneuten in dienst.” Behalve dan, zo voegt Hubert toe, de écht succesvolle bedrijven “waar we naar opkijken”. Die geloven wel in zélf doen.

PowerDNS had op een gegeven moment zijn draai – en marktsucces – gevonden bij grote telecomaanbieders. Die wilden een kant-en-klare oplossing, wat méér is dan alleen software. Terwijl PowerDNS door de opensource-aard voor iedereen gratis beschikbaar is, betekent dat dus niet dat er geen commerciële markt voor bestaat. Door professionalisering van de industrie was er een overgang geweest: van zelf bouwen naar zelf kopen. “De telecomindustrie doet eigenlijk niet zelf aan telecom”, oordeelt Hubert.

Het ooit door hem waargenomen succescriterium van de DNS-markt is na verloop van jaren toch nog van toepassing gebleken. De dominante Amerikaanse leverancier ging z’n prijzen opschroeven en door het slapende voortbestaan was PowerDNS inmiddels een ‘oudgediende’, geworden. Dat, plus het was een gevestigde naam door gebruik als open source.

Spannend IT-werk bij de AIVD

In de tussenliggende jaren als eenmansbedrijf, zonder betalende klanten, moest Hubert natuurlijk wel de kost zien te winnen. Dat heeft hij gedaan als programmeur bij de Nederlandse inlichtingendienst AIVD. “Daar hadden ze hele leuke, complexe problemen voor me. Veel IT-banen zijn niet zo spannend. Ik zou het iedereen aanraden, als je eens iets anders wilt doen.”

Ondanks zijn positieve ervaringen waren twee dingen voor hem toch wel “pittig” bij zijn drie jaar AIVD-werk. Ten eerste was de overheid toen niet gewend aan mensen die software schrijven, vertelt hij. Ten tweede was er de geheimhouding: je kunt niet vertellen wat je doet. Je kon toen op verjaardagen niet eens zeggen dát je bij de inlichtingendienst werkte. Dus ging Hubert in 2006 doen wat hij eerder al eens had gedaan, maar nu ouder en wijzer: een bedrijf opzetten.

Ditmaal met analysesoftware voor internetsessies, om forensisch onderzoek en onderscheppingswerk te kunnen verrichten. Voor de markt van opsporing en inlichtingen; ook een markt met onvervulde klantenbehoeften en gebrek aan leveranciers. “Veel inlichtingendienstensoftware is slecht en vaak is er maar één leverancier.” Vanwege de strikte vereisten voor deze nichemarkt heeft Hubert dit bedrijfsplan uitgevoerd in een joint venture met Fox-IT, wat al aan de marktvereisten voldeed. “Je bent al veel geld kwijt voordat je in beeld komt”, als leverancier voor inlichtingendiensten.

Vijf jaar later is dat bedrijf verkocht en in de tussentijd is voor PowerDNS de lente aangebroken; groei in gebruik, in betalende klanten, en in werknemers die essentiële taken op zich hebben genomen. Het heeft nog enkele jaren geduurd voordat PowerDNS ‘versie 3.0’ echt is opgebloeid. Tijdens die groei, véle jaren na de oprichting, is Huberts bedrijf overgegaan naar cloudsoftwaremaker Open-Xchange.

DNA decoderen

Uiteindelijk heeft Hubert eind november 2020 afscheid genomen van PowerDNS, aangekondigd in zijn eerste en waarschijnlijk meteen laatste blogpost over zijn nieuwe parttimebaan. Een betrekking weer in de inlichtingensfeer: als lid van de toezichthoudende commissie voor de AIVD en MIVD. Naast dat “leuk betalende” overheidswerk heeft Hubert tijd over voor andere activiteiten.

Wat die zullen zijn, weet hij nog niet. Ondertussen heeft hij internationaal lof geoogst met een wetenschappelijke blogpost over het decoderen van de broncode van het BioNTech/Pfizer-coronavaccin. Met nog een bijgewerkte vervolgblogpost over zijn programmeursblik op DNA. Terwijl Hubert niet de farma-industrie in wil, peinst hij nog over waar zijn pad heen leidt.