Girls’ Day blijft de komende jaren zeker noodzakelijk

“Vorig jaar deden er nog ongeveer 6500 meiden mee, dus we zien een flinke stijging”, zegt Sahar Yadegari, directeur van VHTO, het expertisecentrum genderdiversiteit in bèta, techniek & IT. “In 2020 hebben we Girls' Day gecanceld vanwege corona. Toen waren er al wel 10.000 aanmeldingen. Dus we zijn die coronadip weer goed aan het maken.”

Onbewuste vooroordelen

Niet alleen is Girls’ Day nodig om meer diversiteit in technische vakgebieden te krijgen, het helpt bovendien om het nijpende tekort aan mensen met een technische achtergrond te verkleinen, zegt Marieke Snoep, Chief Business Market bij KPN. “We zien het in onze eigen organisatie, er zijn bijvoorbeeld weinig vrouwelijke monteurs. We vinden het daarom ontzettend belangrijk om meiden én jongens op een aansprekende manier kennis te laten maken met een technisch beroep. De interesse voor techniek start al in het basisonderwijs, het is zaak dat we kinderen op een jonge leeftijd motiveren en daarbij geen onderscheid maken tussen jongens en meiden.”

Onbewuste vooroordelen spelen in ons land nog steeds een rol. Niet alleen in het onderwijs, maar ook bij ouders. Sandra Wasseur, Dynamic Marketeer bij Oracle, wijst op een VHTO-onderzoek dat ze onlangs tegenkwam. “Daarbij werd advies gevraagd aan onderwijsprofessionals over een fictieve leerling, die twijfelt over een technisch profiel. Deze leerling heette soms Anouk en soms Thomas. Ik vond het schokkend om te horen dat Thomas bijna twee keer zo vaak een positief advies voor een technische keuze kreeg dan Anouk”, zegt ze. “Ouders en scholen moeten zich veel meer bewust worden dat ze nog steeds onbewuste vooroordelen overbrengen.”

Toepassing zichtbaar maken

Diana Smith, Business Development Partner bij Kyndryl, denkt dat het imago van de sector daar voor een groot deel debet aan is. “IT heeft nog steeds een stoffig en nerdy imago. Daarom is het zo belangrijk om meiden te laten zien dat je er juist toffe dingen mee kunt doen.” Dat is voor vrijwel iedere deelnemende organisatie reden om mee te doen aan Girls’ Day. Zo werden de meiden die op 31 maart bij Cisco op bezoek waren meegenomen naar Nike. Hein Dekkers, Directeur Digitale Versnelling Nederland bij Cisco: “Zo kunnen we ze laten zien welke rol technologie bijvoorbeeld speelt in fashion. Vorig jaar zijn we met een groep meisjes naar het Rijksmuseum geweest om te laten zien hoe De Nachtwacht wordt gescand. Het tonen van concrete toepassingen draagt enorm bij aan de beeldvorming.”

Dat beaamt ook Lisa Klein, software engineer bij Q42. “Ik had zelf ook nooit het idee dat ik programmeur wilde worden, maar toen ik er op mijn opleiding Communication en Multimedia Design mee in aanraking kwam, realiseerde ik me dat het toffer was dan ik dacht.” Ze merkt diezelfde omslag bij de deelnemers die Q42 tijdens Girls’ Day bezoeken. “Niet allemaal hoor, want iedereen heeft natuurlijk zijn eigen voorkeur, maar ik spreek ieder jaar weer een aantal meiden die me vertellen dat ze in eerste instantie dachten dat het saai zou zijn, maar dat het ze nu superleuk lijkt.”

Onderwijs moet digitalisering omarmen

VHTO-directeur Yadegari hoopt eigenlijk dat Girls’ Day over tien jaar niet meer bestaat. “Ik hoop dat we als samenleving tegen die tijd techniek en technologie niet meer standaard met mannen associëren, maar dat het voor meiden en vrouwen net zo logisch is om die richting te kiezen.” Voordat het zover is, is er nog wel werk aan de winkel. “Hoewel vrouwen aan de basis stonden van IT, wordt anno 2023 slechts 22 procent van alle techbanen in Europa ingevuld door vrouwen, in Nederland is dat slechts een schrikbarende 17 procent”, zegt Remco den Heijer, directeur SAS Benelux*. “We moeten meiden en vrouwen rolmodellen bieden en hen actief gaan overtuigen van de leuke en interessante aspecten van technische beroepen.” Juist op jonge leeftijd moeten ze hiermee in aanraking komen, betoogt Den Heijer. “Dan kun je nog vormen en sturen.”

Ook is het belangrijk om leraren en docenten vertrouwder te maken met technologie, zegt Yadegari. “Zeker op basisscholen is het grootste deel van de leerkrachten vrouw en we merken dat zij zich niet allemaal even comfortabel voelen bij technologie. Dat gevoel brengen ze – onbewust – over op jonge meisjes. Daarom is het cruciaal dat zowel vrouwelijke als mannelijke leraren zich op hun gemak gaan voelen bij het gebruik van digitale technologie en het gevoel krijgen dat ze dat kunnen overdragen aan hun leerlingen.”

Marieke Snoep van KPN beaamt dat: “Het onderwijs beziet veel technologische ontwikkelingen met argusogen. Ik wil het onderwijs juist oproepen om digitalisering te omarmen. Neem ChatGPT. Iedere school is als de dood dat leerlingen hun werkstuk met behulp van AI gaan maken en doen er alles aan om dat te voorkomen of verbieden. Waarom laat je je leerlingen hier niet juist mee experimenteren en leer je ze de fouten te vinden die het systeem heeft gemaakt? Het leert ze op die manier zelf na te denken over wat echt is en wat fake terwijl je ze laat kennismaken met de mogelijkheden van technologie.”

Overstappen van bedrijfsleven naar onderwijs

Het begint dus bij ouders en onderwijs. Bij die laatste ligt een grote uitdaging, ziet Marieke Brinkman, zelf docent Informatica op het Lek en Linge College, dat op Girls’ Day bij Oracle op bezoek was. “In Nederland wordt op slechts vijftig scholen Informaticaonderwijs gegeven”, zegt ze. “Reden daarvoor is het tekort aan geschoolde docenten. We hebben in ons land maar één lerarenopleiding voor Informatica en door het tekort aan IT-professionals hebben de mensen die Informatica studeren al een baan in het bedrijfsleven voordat ze de schoolbanken uit zijn.” Ook is het verschil in salaris tussen het bedrijfsleven en het onderwijs een reden voor afgestudeerden om niet voor het onderwijs te kiezen.

Brinkman zou graag zien dat mensen die al een tijd in het bedrijfsleven hebben gewerkt, de overstap maken naar het onderwijs. Zo komt ze zelf bij Cap Gemini vandaan. “Voor veertigers met bijvoorbeeld een gezin kan het heel aantrekkelijk zijn om de stap te maken naar het onderwijs. Zij hebben immers ervaring in de praktijk, hebben wellicht een sportteam van hun kinderen gecoacht, dus hebben ook ervaringen met het omgaan met jongeren. Bovendien stromen zij-instromers qua salaris horizontaal in, dus kan het aantrekkelijk en bevredigend zijn om je kennis over te dragen en daarmee een belangrijke schakel te vormen naar de toekomst.”

Nieuwe overheidscampagne nodig

Voor de overheid is er volgens Wasseur ook een belangrijke rol weggelegd om technische studiekeuzes en beroepen logischer en aantrekkelijker te maken voor meiden. “We weten dat we een enorm aantal mensen tekortkomen in een sector die cruciaal is voor onze toekomst. Dat betekent dat we moeten beginnen bij de basis, bij jonge meisjes en ze bewust moeten maken dat techniek óók geschikt is voor hen.” Ze wijst op de overheidscampagnes uit het verleden die meiden naar technische beroepen moesten lokken. Ook SAS-directeur Den Heijer vindt dat de overheid kan overwegen om opnieuw een dergelijke campagne te starten.

Inmiddels heeft digitale geletterdheid officieel een vaste plek verworven in het Nederlandse curriculum, maar het duurt helaas nog even voordat al het lesmateriaal gereed is en het daadwerkelijk wordt ingebed in het onderwijs. Yadegari sprak op Girls’ Day met minister Wiersma van Primair en Voortgezet Onderwijs, die op werkbezoek was bij technisch dienstverlener Kuijpers in De Meern. Ook minister Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, en minister Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat, waren op een Girls’ Day-locatie: bij Container Service Groenenboom in Oosterhout. “De overheid kan het tegengaan van genderstereotypen in techniekonderwijs versnellen”, zegt de VHTO-directeur. Ze realiseert zich dat het onmogelijk is om alle ballen bij het onderwijs te leggen, omdat die sector worstelt met een enorm tekort aan leerkrachten en het inlopen van achterstanden op het gebied van taal en rekenen. “Dat is de context waarin we zitten, dus we kunnen niet alleen het onderwijs verantwoordelijk maken voor het tegengaan van die onbewuste genderstereotype vooroordelen. Want als het gaat om beeldvorming over IT en wat je er allemaal mee kunt doen, kunnen we als sector zelf nog enorme winst behalen.”

Op de goede weg

Want in de branche wordt nog steeds, niet eens bewust, stereotiep gecommuniceerd. “Bedrijven die zichzelf presenteren als ‘move fast, break things’, of die in vrijwel al hun communicatie alleen foto’s van mannen gebruiken”, geeft Yadegari als voorbeeld. “Je kunt wel van alles van het onderwijs vragen, maar als sector moeten we ook veel meer doen om aantrekkelijker te worden voor vrouwen.” Diana Smith (Kyndryl) ziet dat de branche hierin wel stappen maakt. “Ik kom de laatste jaren steeds meer vrouwen in technische functies tegen. Door meer vrouwen in een organisatie wordt de sfeer aantrekkelijker voor andere vrouwen. Het is dus belangrijk om vrouwen aan te trekken, het kan je als organisatie helpen om je vrouwelijke talent te behouden.”

Gevraagd naar hun ideaalbeeld over tien jaar zijn vrijwel alle organisaties eensgezind: een gelijke verdeling van mannen en vrouwen op de werkvloer en in technische beroepen. Yadegari deelt deze ambitie. “Ik denk dat Girls’ Day zeker nog wel een paar jaar noodzakelijk blijft, maar hopelijk kunnen we zowel bij de overheid als in het onderwijs en de technische sectoren belangrijke stappen zetten in de komende jaren, zodat het uiteindelijk niet meer nodig is.”

* Edit: Remco den Heijer werd kort voor publicatie van dit artikel opgevolgd door Phaedra Kortekaas als Managing Director Benelux bij SAS.