ICT moet dienen en minder dicteren

Als de cliënt inlogt via de website van zijn bank, kan hij na de noodzakelijke identificatie- en authenticatieprocedures zijn orders plaatsen. Na de saldocheck worden zijn orders uitgevoerd en de cliënt wordt daarover via het beeldscherm online geïnformeerd. Tegelijkertijd worden zijn saldo en depot bijgewerkt. Enkele seconden later ontvangt hij een sms-bericht met de informatie over de transactie. Dit is vooral handig, als de transactie - om welke reden dan ook - niet direct kan worden uitgevoerd. Hij ontvangt de desbetreffende informatie dan op een later moment als de transactie wel is uitgevoerd, via zijn mobiele telefoon. Hij hoeft daarvoor niet thuis te blijven of opnieuw in te loggen. Deze dienst is in principe vanaf elke plek op de wereld gedurende 24 uur per dag en 7 dagen per week beschikbaar. Er kan gehandeld worden op de meest gangbare beurzen in Amerika, Azië en Europa. De enige voorwaarde is, dat de cliënt over een computer en internettoegang beschikt. ICT is echter nog lang niet voor alle relevante sectoren in de samenleving een nutsvoorziening. In het Nederlandse onderwijs bijvoorbeeld is dat niet het geval. Laten we de ROC’s (Regionale Opleidingen Centra) als voorbeeld nemen. Strategische beleidsplannen bij ROC’s worden niet opgesteld vanuit de behoefte van het onderwijs, met ICT als afgeleide, maar top-down: meestal door externen, onder leiding van het College van Bestuur (CvB) en/of de ICT-manager. Voor informatie over de lesgevende omgeving (het primaire proces) denkt men bij de opstelling van die beleidsplannen te kunnen volstaan met korte interviews met onderwijsmanagers en docenten, soms aangevuld met een kleine enquête onder eveneens een beperkt aantal deelnemers. Door deze wijze van opereren kan de behoefte van de werkvloer niet adequaat terechtkomen in het desbetreffende beleidsplan. Die plannen zijn daarom inhoudelijk zeer eenzijdig. De ROC’s in Nederland lopen wat dat betreft achter bij hun collega’s in de VS (zie kader). Op het Miami Dade College (MDC) in de VS staat het onderwijs centraal. Door gebruik te maken van het wereldwijde internet, heeft het zijn eigen markt kunnen uitbreiden van regionaal naar mondiaal. In de afgelopen periode van 7 à 8 jaar heeft het College kans gezien de gehele ICT-infrastructuur zodanig te transformeren, dat er nu een organisatie bestaat met een dienstverlening via het internet. Het is zelfs, door de mondiale aanpak via internet, niet ondenkbaar dat het MDC in de naaste toekomst een reële concurrent wordt van de ROC’s in Nederland. Daarom is het nuttig en noodzakelijk na te gaan wat er werkelijk aan de hand is met de ROC’s. Barrières Voordat ROC’s de koers van het Miami Dade College kunnen varen, moet een aantal barrières worden overwonnen, want er is structureel iets mis. In opdracht van ROC-i-Partners en Kennisnet deed Guus Delen (Verdonck, Klooster & Associates en partners) onderzoek bij ROC’s en AOC’s (Agrarische Opleidingen Centra) naar het eventueel uitbesteden van IT-diensten. De conclusies van het rapport (verschenen januari 2006) liegen er niet om, zij leggen een groot bestuurlijk en communicatieprobleem op ICT-gebied bloot. De belangrijkste conclusies zijn als volgt samen te vatten. 1 -Ondanks de vele investeringen in mensen en middelen is men er bij ROC’s en AOC’s onvoldoende in geslaagd om van de IT-dienstverlening een ‘nutsvoorziening’ te maken. Het gevolg daarvan is onder meer dat nieuwe vragen vanuit de organisatie niet beantwoord worden en men aan onderwijsinnovatie niet toekomt. 2 -Het onderwijzend personeel heeft meestal gebrekkige IT-kennis. Er heerst een specifieke cultuur, waarbij begrippen als terechtwijzen, afrekenen en verantwoordelijkheid nemen veelal ontbreken. Dat betekent een gebrek aan professionaliteit. Bovendien ontbreken duidelijke doelstellingen. 3 -De leveranciers verdiepen zich onvoldoende in de materie van de sector BVE (Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie) en blijven ‘hangen’ bij de diensten die ze van oudsher leveren. Voorts hanteren zij onvoldoende instrumenten om aan tafel te komen van het College van Bestuur. De contacten met de ROC’s lopen via de IT-managers. In het BVE-veld hebben we te maken met vier stakeholders: de CvB’s, leveranciers, IT-managers en het IT-personeel, die onderling niet adequaat met elkaar communiceren. Daardoor zijn zij relatief solitair actief op IT-terrein en niet holistisch vanuit duidelijke doelstellingen, terwijl dat juist de kritische succesfactor is in dit soort zaken. Doorstart Kortom, als de ROC’s een doorstart willen maken in de richting van een dienstverlening naar voorbeeld van het MDC, dan moet met spoed voor een bestuurlijke koersverandering worden gekozen. Het onderwijs moet zo snel mogelijk de leidende factor worden. ICT wordt dan gaandeweg een nutsvoorziening, een afgeleide van de onderwijsvisie van de instelling. Dat verschilt dan wezenlijk van de huidige situatie, waarin de sturing rigide top-down is en de technologie het onderwijs dicteert. AUTEUR: Bish Ganga Drs. V. Ganga is onafhankelijk beleidsadviseur ICT (vganga@planet.nl).Virtueel College In Amerika zijn in het onderwijs vergaande ontwikkelingen op ICT-gebied waar te nemen. Ter illustratie het Miami Dade College (www.mdc.edu) in Florida. Naast het fysieke College beschikt het over een virtueel College (http://vcollege.mdc.edu/portal1/). De websites, waarvan die van het fysieke College ook nog een Spaanse versie kent, vormen de centra voor onderwijs en informatie. Het aanbod van opleidingen is doelgericht en kort beschreven, inclusief de weging (credits) en de naam van de coördinator of docent. Processen van aanmelding en inschrijving kunnen ook bij het fysieke College online verlopen en worden bij voorkeur in één sessie doorlopen. De deelnemer ontvangt per direct toegang tot het netwerk. Bij het virtuele College verlopen uiteraard alle processen online, inclusief de verzorging van het onderwijs. In 2005 zijn 14.424 studenten online toegelaten, een klinkend resultaat. In 2006 zet de trend door (https://sisvsr.mdc.edu/admission/). Door deze opzet bedient het MDC zijn regionale deelnemers goed. De dienstverlening aan deelnemers buiten de regio (overige staten en zelfs wereldwijd) vindt plaats via ‘leren op afstand’.