Oude IT tikkende bom onder onze welvaart

Gasprijzen op recordhoogte, een gigantische zorgrekening en meer budget voor een sterker leger. Belangrijke thema's die ruim aan bod kwamen op Prinsjesdag en de Algemene Beschouwingen. Tegelijkertijd was er buiten een zin in de Troonrede - helemaal geen aandacht voor digitalisering en IT-systemen. Merkwaardig, want juist digitalisering biedt uitkomst.

We kunnen ons bijna niet meer voorstellen dat we belastingaangifte met de hand deden of naar het gemeentehuis gingen om een bouwvergunning aan te vragen. We zijn heel ver gekomen in onze digitale reis, en de samenleving is tegenwoordig gebouwd op systemen die ons leven aanzienlijk gemakkelijker en beter maken. We zijn al in veel geslaagd.

1982

Tegelijkertijd moeten we toegeven dat onze stelsels voor bijvoorbeeld sociale zekerheid, zorg, transport en overheid snel veranderen. De ooit innovatieve systemen zijn achteropgeraakt en bieden geen ruimte meer voor oplossingen die in deze tijd nodig zijn. Denk bijvoorbeeld aan de wens om de BTW op groente en fruit naar 0% te verlagen. Het IT-systeem van de Belastingdienst laat dit op korte termijn niet toe, vanwege veroudering (het innen van de omzetbelasting steunt op een systeem uit 1982).     

Maar ook in semi-overheidsdomeinen, zoals de zorg, lopen we tegen digitale grenzen aan. Een uiterst pijnlijke 2DOC-aflevering (‘Dodelijke zorg’) openbaarde dat er jaarlijks mogelijk honderden Nederlandse patiënten sterven door falende software. En dat binnen een zorgstelsel waar de overheid jaarlijks 100 miljard voor aftikt. Maar ook in de coronacrisis zagen we uitdagingen. In Duitsland probeerden de gezondheidsdiensten besmettingsketens te traceren met faxen. In Frankrijk moesten burgers zelfs in de krant lezen wie er aan de beurt was voor vaccinatie.

Omslag nodig

Er is een omslag nodig. Laten we afspreken dat dit de laatste Prinsjesdag was waarin digitalisering een onderwerp in de marge was. Er spelen op dit moment ingrijpende maatschappelijke thema's zoals de grote energiezorgen en het torenhoge zorgbudget, maar juist digitalisering vormt een deel van de sleutel voor het duurzaam oplossen hiervan.

Vastlopende en verouderende IT is een tikkende tijdbom onder onze welvaartsmaatschappij. Als we niet willen dat deze bom ontploft, moeten we gebruik maken van innovatief denken, van data en digitalisering in Nederland. Anders lopen we baanbrekende technologieën mis die onze levens -en die van onze kinderen- zullen verbeteren.     

Zie wederom de zorg die de overheidsbegroting en arbeidsverdeling onder onhoudbare druk zet. Pandemieën kunnen ons treffen, er zijn steeds meer ouderen en chronisch zieken en er is een groeiend tekort aan arbeidskrachten, inclusief warme handen.

Digitalisering biedt mogelijkheden om mensen thuis op te nemen en te monitoren. Er worden draagbare oplossingen ontwikkeld die met behulp van AI complicaties kunnen voorspellen zodat een patiënt tijdig op de IC arriveert. Er worden draagbare arteriële fibrillatiemeters gemaakt die heropnames van patiënten met hartproblemen kunnen verminderen.

Verbinding

Nederland heeft publieke oplossingen nodig die gemakkelijker te bedienen zijn en een intuïtieve benadering hebben. We moeten digitale gebruikers zoveel voordelen bieden dat analoge gebruikers niet anders willen dan de omslag maken.

Digitalisering kan Nederland weer verbinden. Of je in het puntje van Groningen of in een buitenwijk van Rotterdam woont, je krijgt toegang tot dezelfde behandeling, hetzelfde huisartsconsult en dezelfde afspraak met de overheid. Iedereen opereert immers digitaal.

Dit is de weg vooruit naar een gelijke samenleving, waarin we groen en inclusief kunnen groeien. Waarin alle inwoners van dezelfde voordelen kunnen profiteren. En daarom moeten IT en digitalisering in elke politieke discussie terugkomen.