Mandela-effect

Waarom het verschijnsel toen pas een naam kreeg, is mij echter een raadsel. Immers, een slordige negentig jaar geleden hadden ook veel Russen daar last van. Ze konden zich goed herinneren dat Trotski naast Stalin stond, maar moesten – geconfronteerd met het onweerlegbare fotografische bewijs – toch toegeven dat ze het blijkbaar bij het verkeerde eind hadden. Vaak was die bekentenis overigens ook beter voor de gezondheid.

Een halve eeuw later was te horen hoe Thatcher toegaf dat de ondergang van de HMS Sheffield in scène was gezet om een oorlog met Argentinië uit te lokken. In datzelfde telefoongesprek bevestigde Reagan haar dat hij bereid was heel West-Europa in de as te leggen om de Russen duidelijk te maken dat ze beter thuis konden blijven. Dat nieuwtje zorgde destijds voor nogal wat reuring.

Krap tien jaar later was de introductie van Photoshop ook niet echt groot nieuws

Wekenlang zochten de veiligheidsdiensten koortsachtig naar de oorsprong ervan – om uiteindelijk bij een punkband uit te komen. Niks geen hoogstaand KGB-kunststukje dus. Gewoon een bassist met een scheermesje, wat plakkertjes en een bandrecorder.

En wat gebeurde er daarna? Hieven journalisten uit pure wanhoop hun armen ten hemel? Ging er een schok door de inlichtingendiensten? Welnee. Iedereen weet dat de technologie voortschrijdt. Krap tien jaar later was de introductie van Photoshop ook niet echt groot nieuws.

Daarom begrijp ik ook helemaal niks van de hype rond deepfakevideo. Ook dat is namelijk niet nieuw. Een paar jaar nadat Photoshop op de markt kwam, werd het idee al geopperd in de film Rising Sun, die gebaseerd was op het gelijknamige boek van Michael Crichton.

In theorie zijn namelijk alle digitale media te bewerken. Alles wat je hoort of ziet kán iemands schepping zijn. Of het enige relatie heeft met de werkelijkheid is niet meer dan een kwestie van geloof.

Ik geloof nog steeds dat ik Mandela de gevangenispoort uit heb zien lopen – maar ik laat me graag van het tegendeel overtuigen.