Windows 11 kleedt Windows 10 uit

Daarmee blijkt de tweede grote update voor Windows 10 dit jaar helemaal niet zo’n grote of ingrijpende update te zijn. Opnieuw, want de twee voorgaande updates (21H1 en 20H2) brachten ook niet heel veel vernieuwingen. Deels valt dat te wijten aan de coronacrisis. Zowel werknemers van Microsoft als ook diens klanten en beheerders bij Windows-gebruikende organisaties moesten flinke aanpassingen doen qua werk.

Rem door corona (en meer)

Daardoor was er minder gelegenheid of prioriteit voor het rondkrijgen van grote veranderingen aan de Microsoft-kant. En door de coronacrisis was er minder tijd of behoefte aan grote veranderingen aan de gebruikerskant. Dat vereist immers testen, aanpassen, uitrollen en eventueel ook nog trainen van eindgebruikers. Wie gaat daar aan beginnen in coronatijden, waarin het faciliteren van telewerken en het verbeteren van security de acute aandacht opeisen?

Hetzelfde valt te zeggen voor Windows 11: welke grote gebruiker gaat zich nu gelijk wagen aan dat nieuwe besturingssysteem? Dat niet alleen vanwege afleiding in coronatijd en het nog flinke aantal bugs in 11; ook de relatief hoge systeemeisen voor de opvolger van Windows 10 kunnen een snelle overstap in de weg staan. Inventarisatie en vervanging van het pc-park is misschien een kostenpost te ver voor velen. Dat staat nog naast de reguliere tijd, moeite en dus geld die een Windows-migratie kost.

Verkoopimpuls?

Critici hebben de herfstrelease van Windows 11 dan ook gezien als een kerstactie van Microsoft voor pc-makers. Die hardwareleveranciers hebben door de coronacrisis wel een opleving van de verkoop meegemaakt; aankopen voor plots thuiswerkende mensen. Die groei lijkt nu z’n piek wel te hebben bereikt. Voor de langere termijn kan 11 met z’n hogere hardwarevereisten een nieuwe verkoopimpuls geven. En voor de kortere termijn kan op de consumentenmarkt de marketingwaarde van een nieuw nummer best hoog zijn.

Zakelijke gebruikers krijgen van onderzoeksbureau Gartner hoe dan ook het advies om af te wachten met Windows 11. De kat uit de boom kijken dus, wat volgens analist Stephen Kleynhans nog wel tot eind 2022 mag duren. Dan komt volgens planning de 22H2-update uit voor Windows 11, dat één keer per jaar een grote update krijgt.

Daarmee gaat 11 gelijk van start op een rustiger tempo dan 10, dat sinds het debuut in 2015 twee keer per jaar is verbouwd. Met ingang van de nu uitgebrachte 21H2-update voor 10 is dat jaarlijkse ritme ook van toepassing op die nu-vorige Windows-versie. Dat afremmen van de Windows-ontwikkeling is in de zomer van 2019 al ingezet. Toen is Microsoft overgaan op een minor/major-afwisseling van de halfjaarlijkse Windows-releases.

Minor-minor-minor update

Voor Windows 11 en nu ook 10 is het rempedaal verder ingedrukt: de grote updates komen nog maar één keer per jaar uit. Alleen heeft Windows 10 nu al drie keer op rij een ‘minor’ update gekregen. De 21H1-update die afgelopen lente is uitgekomen, was gericht op stabiliteit en polijsten. Net zoals de 21H2-update die nu geleidelijk aan wordt uitgerold.

Veel van wat eerst verwacht werd voor de herfst-update van dit jaar is terechtgekomen in Windows 11. Die ‘grote’ update brengt nu drie veranderingen die best bescheiden van aard zijn. Microsoft heeft in juli dit jaar de drie nieuwe features belicht: het toevoegen van WiFi-beveiligingsstandaard WPA3 H2E, wachtwoordloze uitrolmogelijkheden (‘cloud trust’) voor Windows Hello for Business en verbeteringen in het Windows Subsystem for Linux (WSL).

Aan die drie dingen is vervolgens nog getornd, in een blogpost van 21 oktober dit jaar. Microsoft-topmanager Brandon LeBlanc legt daarin uit dat de herfst-update bijna uitkomt, hoe testers die alvast kunnen binnenhalen en hoe beheerders zich kunnen voorbereiden. Daar tussendoor laat LeBlanc los dat de nieuwe wachtwoordloze functionaliteit voor Windows Hello for Business toch niet meekomt. Ze wordt ergens later uitgebracht, in een maandupdate voor de 21H2-update. Een reden voor dit uitstel is niet gegeven, zo net na de officiële release van Windows 11 op 5 oktober.

Doorgeschoven naar 11

Andere functionaliteit die Microsoft eerder heeft beloofd komt echter níet later. Tenminste, niet voor Windows 10. Wel voor Windows 11. De langverwachte support voor het draaien van pc-applicaties op laptops en tablets met ARM-processors blijkt doorgeschoven naar Windows 11. Emulatie van x64-apps op ARM-Windows is exclusief voor die nieuwe Windows-versie. Net zoals veel van het vernieuwingswerk in ‘Sun Valley’. 10 verliest dus functionaliteit aan 11.

Bovendien krijgt Windows 10 voorlopig geen functionele updates meer, groot óf klein. Er komt namelijk geen 22H1; de volgende verbouwing is 22H2 die dus over pakweg een jaar uitkomt. Geruchten hierover doken in mei al even op, maar zijn toen niet gevalideerd. Het supportdocument waarin de sprong van 21H2 naar 22H2 was waargenomen, is ergens tussen 24 mei en 3 juni aangepast, zo blijkt uit snapshots van het Internet Archive.

Ondertussen bouwt Microsoft druk door aan Windows 11, dat een nieuwe Media Player krijgt die nu net voor testers beschikbaar is. Krijgt Windows 10 deze mediaspeler ook? En dan binnenkort als nieuwe app, of pas in de tweede helft van 2022 bij de dan geplande grote update? En wordt dat dan weer wél een grote update of wéér een minor release?

Support en updatetempo

Ondanks de updateveranderingen voor Windows 10 houdt Microsoft wel het geldende supportschema aan. Dat legt in wezen een updatetempo op aan gebruikers. De Home- en Pro-uitvoeringen van Windows 10 krijgen 18 maanden ondersteuning. Dit geldt ook voor de 21H2-update die over 12 maanden wordt opgevolgd. De Enterprise- en Education-uitvoeringen krijgen 30 maanden support.

Speculaties zijn nu al opgelaaid over de timing van de laatste grote - of ‘grote’ - update voor Windows 10. Microsoft ondersteunt dat besturingssysteem namelijk tot oktober 2025. Terugrekenend kan dat betekenen dat er in dat jaar helemaal geen updates meer uitkomen, afgezien dus van de fixes in de maandelijkse Patch Tuesdays.

Einde is nabij voor 10

Het aftellen van 18 maanden support zou in de lente van 2024 al beginnen, alleen lijkt Microsoft een herfst-releasemoment aan te houden. Dus dan zou óf de 23H2-release iets langer ondersteuning krijgen, óf een 24H2-release zou ingekort worden qua support.

Of moet het aftellen voor Windows 10 uitgaan van de 30 maanden support voor grootzakelijke en onderwijsgebruikers? Dan begint de klok al komend jaar te lopen: met de 22H2-update voor Windows 10, die dan met 6 maanden supportverlenging de eindstreep van oktober 2025 haalt. Het einde voor Windows 10 is dichterbij dan het lijkt.