Windows 10-opslagprobleem was te voorzien

Goedkoop blijkt duurkoop?

De nieuwe oktober-update die vele fixes en vernieuwingen brengt, heeft namelijk 10 GB opslagruimte nodig wat teveel kan zijn voor krap bemeten systemen. Naast thin clients en embedded systemen raakt dit ook instap-pc’s die prijsbewuste fabrikanten gretig op de markt hebben gebracht. Goedkopere laptops, tablets en 2-in-1 apparaten met Windows 10 zijn voor de onderkant van de markt nogal eens uitgerust met een bescheiden 2 GB aan geheugen en een magere flash-opslag van 32 GB.

Geheugengebrek zorgt voor meer swappen naar het opslagstation, wat gebruik en operaties zoals OS-upgrades flink kan vertragen. Opslagruimtetekort kan een OS-upgrade echter doen mislukken, waarschuwt Microsoft. Erger nog: een apparaat met te weinig opslagcapaciteit kan vastlopen en mogelijk onbruikbaar raken. Complicerende factor is het feit dat Microsofts upgradesysteem Windows Update van te voren niet kijkt of er wel voldoende ruimte beschikbaar is voordat het de oktober-update initialiseert.

Verantwoordelijkheid neerleggen

De softwareleverancier raadt gebruikers dan ook aan om hun bestanden elders op te slaan, om de prullenbak te legen, en om cache-data te verwijderen. Een voorbereid gebruiker kan de update met meer vertrouwen tegemoet zien. Hetzelfde geldt echter voor Microsoft, die dit probleem niet alleen had kunnen voorzien maar in technisch opzicht ook hééft voorzien.

Windows 10 is namelijk uitgerust met telemetrie, die de OS-maker voorziet van informatie over het reilen en zeilen van zijn besturingssysteem. De ingebouwde rapportage van systeemconfiguraties valt uit te schakelen, maar default ontvangt de Windows-maker veel nuttige informatie over de hardware waar zijn besturingssysteem op draait.

Goed upgraden is vooruitzien

Deze data is in de praktijk al goed gebruikt door Microsoft om problemen snel te detecteren en op te lossen. Het bedrijf doet dit niet alleen voor drivers, kleinere fixes en installaties die al even in gebruik zijn. De inzichten uit telemetrie worden ook toegepast voor de grote updates die Microsoft twee keer per jaar uitbrengt.

De uitrol van die halfjaarlijkse verbouwing van Windows 10 gebeurt dan ook gefaseerd. Daarbij analyseert en benut Microsoft data van eerste upgrades voor een vlotter verloop van daaropvolgende ‘pc-lichtingen’. Dit dus ook bínnen zo’n grote upgraderonde. De april-update van dit jaar is dankzij dit voorbeeld van data analytics zeer snel na het initiële uitbrengen al rijp voor bedrijfsgebruik, verzekerde Microsoft in juni over zijn AI-aangedreven uitrol.

Meegaan moet

De vereisten voor Windows’ volgende grote update, die vanaf oktober wordt uitgerold, zijn bekend. De capaciteiten van in gebruik zijnde pc’s zijn dankzij de ingebouwde telemetrie grotendeels ook als bekend te veronderstellen. Terwijl critici bij de aankondiging van WaaS vreesden dat de constant doorontwikkelde software tot een abonnementsconstructie zou leiden, doemt nu het gevolg op van gedwongen hardwarevervanging.

Ook dit heeft Microsoft in wezen voorzien. Windows 10 is de laatste versie van Windows ooit, en geniet dus aanhoudende support. Alleen geldt die support voor gebruikers die netjes meegaan met de grote updaterondes. En elke grote update kan de lat hoger leggen. In zijn supportbeleid heeft Microsoft van begin af aan al vermeld dat Windows 10 aanhoudende support heeft ‘voor zolang de ondersteunde levensduur van een apparaat is’.

Tweede supportprobleem nu

Op het eerste oog lijkt dit een cirkelredenering: support zolang de support duurt. Microsoft verduidelijkt zijn wat vage omschrijving wel met verwijzingen naar up-to-date drivers, en ondersteuning door de eigenlijke pc-makers. In juli vorig jaar is daarover al een supportprobleem met Windows 10 geweest.

De lente-update van 2017 (Creators Update) bleek niet te installeren op bepaalde oudere pc’s met Intels Atom-processor van de Clover Trail-generatie. De oorzaak bleek een driverprobleem: voor de ingebouwde grafische chip, afkomstig van Imagination Technologies. Naast OEM-ondersteuning en driverontwikkeling speelt er nog een beperkende factor, die Microsoft vrijuit laat gaan.

Te minimaal

Het Windows-supportbeleid bevat namelijk de afdekkende formulering: “Een apparaat kan mogelijk geen updates ontvangen als de hardware niet compatibel is”. Dit kan naast vereiste geheugenhoeveelheid en processorsnelheid ook de hoeveelheid opslagruimte betreffen. Officieel ligt de lat voor desktops (en laptops) daarbij laag. De minimale hardwarevereisten zijn 16 GB opslagcapaciteit voor 32-bit installaties en 20 GB voor 64-bit installaties van Windows 10.

Het officiële minimum gaat in de praktijk niet op voor de optelsom van een draaiende installatie in combinatie met de aankomende grote update. Dit komt namelijk neer op Windows 10 zelf, plus gebruikersdata, plus applicaties en eventuele Store-apps, plus de download van de oktober-update plus dan de benodigde 10 GB werkruimte voor het upgradeproces. De realiteit lijkt nu te zijn dat de ondergrens omhoog gaat en dat minimaal bemeten apparaten buiten de upgradeboot vallen.

Gebruikers en beheerders kunnen wel het data-opruimadvies van Microsoft volgen. Een ander advies, dat de Windows-maker drie jaar terug heeft gegeven bij vragen over het WaaS-beleid, is contact opnemen met de pc-fabrikant over support voor het specifieke apparaat. Indien de hardware niet langer meekan, zijn er vast aanschafopties voor nieuwe hardware.