IT dreigt voor de overheid een zogeheten ‘pijndossier’ te worden. Door alle rapporten en debatten over vertraagde en falende projecten, overschreden budgetten en onduidelijk geboekte kosten zou de volksvertegenwoordiging zomaar kunnen vergeten dat IT in de eerste plaats iets is waarmee je nieuwe dingen kunt doen. Binnen de overheid en in de samenleving.

Om de constructieve facetten van IT maar weer eens voor het voetlicht te brengen, vroeg Automatisering Gids tien IT-bedrijven om een innovatiesuggestie waarmee de regering komende dinsdag goede sier zou kunnen maken in de Kamer..

Jeroen Versteeg, CEO Sogeti Nederland ‘Verruim privacywet’ “De overheid zit al jaren in een spagaat wat betreft de administratieve lastendruk voor bedrijven. Aan de ene kant wil ze gegevens gewoon maar een keer opvragen en aan de andere kant heeft ze wetgeving die zegt dat je gegevens alleen mag gebruiken voor het doel waarvoor je ze ooit opvroeg. Mijn suggestie is: haal die angel daar uit. Verander de wet, geef de overheid het recht op een ruimer gebruik van gegevens. Ik zou het niet erg vinden dat gegevens die ik aan de ene overheid verstrek, ook door een andere overheid geraadpleegd worden. Nu worden we heel vaak door verschillende instanties benaderd voor vragen over leeftijden, samenstelling van ons personeelsbestand en noem maar op. Ik denk dat dat niet alleen voor bedrijven een enorme besparing op administratieve lasten mogelijk maakt, maar dat het ook aan de kant van de overheid zelf een efficiëntieslag zou betekenen.”

Eric van Schagen, CEO Simac: ‘Onderwijs’ “Ik geloof dat er nu wel voldoende innovatiegerichte initiatieven van de overheid zijn. Zeker als je naar de succesratio kijkt. Waar de schoen wat Nederland en ICT betreft wringt, dat is onderwijs. Het bedrijfsleven zit te springen om jonge mensen met ICT-vakkennis. Mijn suggestie is dan ook: Laat de overheid toch vooral meer geld uittrekken voor ICT-opleidingen op hbo- en mbo-niveau, met name voor de technische en de procesgerichte opleidingen. En laat het aan de scholen zelf over hoe ze dat extra budget inzetten. Ik ben het ook niet eens met de mensen die zeggen dat je uitvoerende ICT-taken wel aan Indiase bedrijven over kunt laten. Bij de middelgrote bedrijven valt door inzet van ICT heel veel winst te behalen en te innoveren. Maar deze bedrijven hebben meestal onvoldoende schaal om de overheadkosten die uitbesteding naar India met zich meebrengt, terug te kunnen verdienen. En in Nederland is bewezen dat we heel goede software kunnen ontwikkelen, maar we moeten wel zorgen dat er hier ter plekke mensen zijn die het gaan doen.”

Ex-parlementariër Zsolt szabo, VP public Cap Gemini Nederland: ‘ICT-agenda minstens tot 2020’ “Vorige week presenteerde de regering z’n ICT-agenda. Die loopt van nu tot het einde van haar regeringsperiode in 2011. Dat is een veel te korte termijn voor een beleid dat zo belangrijk is voor het functioneren van de overheid en voor de wijze waarop de overheid informatie uitwisselt met bedrijven en burgers. Neem bijvoorbeeld het koppelen van basisadministraties. Een zittende regering wijst er dan misschien vijf of zes aan die moeten worden gekoppeld. Goed, dat gebeurt dan binnen de gestelde termijn, hoop ik. Maar een volgende regering prioriteert weer een nieuw lijstje met basisregistraties en andere e-overheidbouwstenen. Was het dan achteraf niet handiger geweest dat integraal aan te pakken? Zou je het dan niet anders hebben gedaan, wat betreft systeemontwerp en wat betreft projectorganisatie? En zo zijn er tal van IT-zaken bij de overheid die een langetermijnvisie nodig hebben. Ik stel daarom voor dat de volgende ICT-agenda verder kijkt, bijvoorbeeld tot 2020. Dat maakt het ook mogelijk een IT-beleid te ontwikkelen dat sterk is verweven met een beleid voor een rationelere en efficiëntere inrichting van de overheid zelf en een terugdringen van omvang en complexiteit van de wet- en regelgeving.”

Pieter Buijs, Chief Innovation Atos Origin ‘Beïnvloed met informatie’ “Een van de taken van de overheid is mensen te beïnvloeden, bijvoorbeeld richting van een ‘groene’ samenleving. De overheid denkt bij beïnvloeding vooral aan financiële prikkels, zoals rekeningrijden. Ik denk dat met IT slimmere, effectievere en eerlijkere manieren van beïnvloeden mogelijk zijn. Bijvoorbeeld door inzicht te bieden. Als ik ga fietsen, dan kijk ik op buienradar.nl hoe het weer zich het komende uur ontwikkelt. Waarom hebben we niet zo’n systeem voor files? Wat is de situatie als ik daar over een halfuur rijd? De informatie die nodig is om in plaats van de files van een halfuur geleden de files van over een halfuur te tonen, is digitaal beschikbaar. Voorspellende software ook. Het is mogelijk en volgens mij op meer gebieden dan verkeer alleen. Waarom doet de overheid het niet? Ik denk omdat ze qua inrichting niet in staat is de verspreide bronnen van informatie te coördineren. Daarom gaat aan alle adviezen voor innovatie bij de overheid één ander dringend advies vooraf: laat de techniek en de uitvoering over aan gespecialiseerde bedrijven en richt jezelf op nadenken over toepassingen. En doe dat niet op het niveau van afzonderlijke departementen, maar creëer een IT-demand-organisatie die de bestaande grenzen doorkruist.”

Marcel Taens, partner van Ordina Public ‘Realtime-ambtenaren’ “De overheid heeft de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in digitale ontsluiting z’n diensten voor de burger. Ik denk dat het tijd wordt IT ook in te zetten om SEnD andersom SEnD als overheid naar de leefwereld van de burger toe te komen. Daar te zijn waar de problemen en de kansen zich voordoen. De mobiele infrastructuur is er en is relatief goedkoop. In Engeland bijvoorbeeld zijn politieagenten toegerust met pda’s met een camerafunctie. Dat stelt hen in staat om te communiceren op een manier die effectiever én efficiënter is. Agenten zijn daardoor gemiddeld een uur minder bezig met administratief werk, ze zijn meer op straat en als ze op straat zijn, zijn ze effectiever. Je kunt dat ook voor andere ambtenaren inzetten; laat ze maar meer op pad gaan en aan de hand van filmpjes realtime rapporteren. Behalve dat het ambtenaren faciliteert in hun werk en meer bewegingsvrijheid geeft, biedt inzet van mobiele technologie ook mogelijkheden om hun gangen te volgen en managementinformatie te genereren.”

Geleyn Meijer, directeur Logica Consulting ‘Nieuw Casimir-programma’ “Nederland doet zichzelf tekort. Hier zit, zowel bij bedrijven als bij universiteiten, enorm veel kennis. Maar we slagen er onvoldoende in die kennis voor innovatie in te zetten. En als het een keer lukt, dan laten we het overnemen door het buitenland en betalen we vervolgens nog jaren voor technologie die we als land zelf hebben ontwikkeld. Kijk naar Skype, Bluetooth en WiFi, stuk voor stuk Nederlandse ontwikkelingen, maar wie merkt daar nog iets van? Om Nederlandse kennis ín en vóór Nederland te laten werken, moeten we ons ‘human capital’ meer laten stromen. We hadden daar ooit een uitstekende regeling voor, in de vorm van het Casimir-programma. Dat maakte het mogelijk mensen uit het bedrijfsleven op basis van een programmavoorstel een tijdje op een universiteit te laten werken en andersom vertegenwoordigers uit de universitaire wereld in bedrijven in te zetten. Logica heeft daarvoor indertijd een aantal voorstellen gedaan. Twee daarvan werden gehonoreerd. Achteraf kan ik zeggen dat beide uitwisselingen uitstekend hebben gewerkt. Jammer genoeg is het Casimir-programma vorig jaar stopgezet. Mijn advies luidt: Herstel die regeling of kom met een vergelijkbaar nieuw plan. Laat het niet over aan Europese programma’s zoals de Marie Curie-regeling, want daar is veel te moeilijk tussen te komen. Dat werkt niet.”

Joris van Oers, Directie KPN Corporate Solutions ‘Flexibiliseer de overheid’ “Maatschappelijk is de fileproblematiek echt een probleem. Daar moet iets aan gebeuren. Ik denk dat er niet één oplossing is. Maar ik ben ervan overtuigd dat flexibel werken, met mobiele oplossingen, videovergaderen en goed gebruik van IP-technologie een deel van de oplossing kan zijn. Mijn advies aan de overheid luidt: neem je voorbeeldfunctie op dat punt. Laat zien dat het kan. En niet alleen vanwege de files, maar ook omdat flexibele IT tot een flexibelere organisatie leidt. Als mensen voor hun werk minder aan tijd en plaats gebonden zijn, dan lopen heel veel processen sneller, soepeler, dan worden agendaproblemen veel minder. Bij KPN ervaar ik zelf dat je als manager anders, effectiever gaat aansturen. Aanwezigheid bedriegt; het geeft de suggestie dat het wel goed komt. Flexwerk maakt dat je gaat sturen op resultaat in plaats van op activiteit en inspanning. Ik denk dat de overheid daar enorm veel mee te winnen heeft.”

Coen Olde Olthof, vicepresident bij Getronics ‘Doe meer met DigiD’ “De dertien kerndepartementen in Nederland beheren 150.000 werkplekken voor ambtenaren. Daarop is te bezuinigen door het te outsourcen. Hetzelfde geldt voor overige generieke IT. Daarmee kunnen ze geld en mensen vrijmaken voor verbetering van de dienstverlening aan de burger. Een verbetering die naar ons idee voor de hand ligt, is uniformering van toegangsprocedures tot online­diensten van allerhande instanties, zoals de fiscus, bouw- en woningtoezicht, bevolkingsregister, donorregistratie, noem maar op. Als we niet uniformeren, heeft straks elk onlinesysteem een andere gebruikersnaam en een ander wachtwoord. Ik zou zeggen: Breng dat in één systeem onder, waarschijnlijk DigiD. Dat zo’n omvattend systeem daarmee nóg kritieker wordt, dat kun je opvangen door op termijn de huidige geheime code aan te vullen met PKI-chipcard.”

Harry van Doorenmalen, Directeur IBM Benelux ‘Interdepartementale tools’ “De regering is een goede weg ingeslagen met de aanpak Vernieuwing Rijksdienst. Secretaris-generaal Roel Bekker heeft verleden jaar een goede nota uitgebracht. Waar we nog wel op wachten, is een stevige uitvoering waar niet alleen de personeelsreductie aandacht krijgt, maar juist ook de vernieuwing een kans krijgt. Interdepartementale samenwerking kan veel beter worden neergezet als de goede tools worden ingezet, op basis van een goede dosis changemanagement. Want daar begint het natuurlijk mee. Denk daarbij aan plattere organisatievormen, meer gebruikmakend van matrixstructuren, ook om de schotten te doorbreken. Denk daarbij aan hulpmiddelen, technisch maar ook qua managementtools, om tijd- en plaatsonafhankelijk werken echt mogelijk te maken.” (...) “De aandacht voor watermanagement heeft met het advies van de commissie-Veerman weer een terechte nieuwe impuls gekregen. Wij zijn nauw betrokken vanuit ons internationale expertisecentrum op watermanagementgebied in Nederland. Met gecontroleerde goede stapjes, zoals een eerste fase van het project Flood Control 2015, kunnen we hier Nederland internationaal nog beter als gidsland op de kaart zetten.”

Gerard Sanderink, Algemeen Directeur Centric ‘Gebruik meer BI-technologie’ “Innovatie, tja. Ik denk dat de overheid daar heel voorzichtig mee moet zijn. Dat wordt al gauw investeren in technologie, maar als je niet een heel duidelijk beeld hebt wat je daarmee wilt bereiken, dan vrees ik dat het weggegooid geld wordt. Ik zie die bui alweer hangen wat betreft de filebestrijding. Op dat gebied zie je allerlei initiatieven, van ingewikkelde manieren om tot kilometerprijzing te komen tot informatiepanelen boven de weg en file-informatie op je route­planner. Maar wat heb ik eraan om te weten waar de files zijn, als ik er zelf in sta? Allemaal weggegooid geld, omdat men technische middelen inzet om zaken te regelen die men eigenlijk niet wezenlijk begrijpt. Mijn advies is: pak alleen de dingen aan die je begrijpt en maak om beter te begrijpen meer gebruik van simulatie, business intelligence en procesmodellering. En als je dan weet wat je wilt, kun je IT-bedrijven inzetten om het te realiseren, zonder vervolgens gaande de rit aan de eisen te hoeven morrelen.”