Technologie ontwikkelt zich snel; hier moet het onderwijs zich op voorbereiden

Een accuraat beeld van hoe het onderwijs er over tien jaar uitziet, biedt dat rapport echter niet. Dat zou immers onmogelijk zijn. “Het helpt vooral om te verkennen wat er mogelijk is”, verklaart Akcaova, “Door verkenningen te doen en na te denken over meerdere mogelijke toekomsten, kun je na gaan denken over wat je vandaag of morgen al zou kunnen doen om je enigszins voor te bereiden. En als je je nog niet voor kunt bereiden op deze ontwikkelingen, kun je in ieder geval zeggen dat je er destijds al wel over na hebt gedacht.”

Als lead futurist is dit ook exact wat Akcaova doet: een idee proberen te krijgen van welke ontwikkelingen in de komende jaren relevant worden voor het onderwijs en onderzoek. Daarbij baseert zij zich, samen met collega’s, op al bestaande en bekende methodieken en bronnen, zoals Deloitte, McKinsey en Gartner. “We nemen door waar zij over berichten en wat zij aan zien komen. Een bekende bron is bijvoorbeeld de Hype Cycle van Gartner. Maar we kijken ook naar vakbladen en onderzoeken met experts waar mensen nu over praten. Gelukkig werken er bij SURF ook experts.”

Ethiek, edge en soevereiniteit

ChatGPT is dus een recent voorbeeld van een grote ontwikkeling, maar er komen meer AI-ontwikkelingen aan die impact kunnen hebben op het onderwijs, voorziet SURF. In het SURF-trendrapport spreekt de organisatie bijvoorbeeld over de opkomst van betrouwbare AI – waar algoritmeregisters en standaardisatie een grote rol in spelen – en over meer toegankelijkheid van en tot AI, bijvoorbeeld via ontwikkelingen als machine learning-as-a-service (MLaaS).

Maar ook buiten AI zijn er veel technologische ontwikkelingen waar onderwijsinstellingen nu al over na kunnen denken. Zo verwacht SURF dat als gevolg van edge computing onder meer digital twins een grotere rol kunnen gaan spelen. Dat geldt ook voor analytics op basis van real-time datastreams, wat gebruikt kan worden om bijvoorbeeld de voortgang van studenten te volgen en curricula te ontwikkelen. Binnen advanced computing ziet SURF bijvoorbeeld trends rondom duurzaamheid en digitale soevereiniteit in de digitale infrastructuur, en op het gebied van netwerk onder meer opties rondom intelligente netwerken.

Niet alle ontwikkelingen waar onderwijsorganisaties nu al over na kunnen denken zijn dus per se heel nieuw. “Maar als je kijkt naar edge of AI, dan zijn dat nog wel containerbegrippen. AI is zo groot dat het uit meerdere componenten bestaat. Dus waar hebben we het dan over als we het over AI hebben? Wat gebeurt er precies?”, zegt Akcaova daarover. “Het is dus vooral een overzicht dat we bieden om mensen te informeren over wat eraan zit te komen. Besef je dat het ontwikkelingen zijn waar je je nog steeds op voor kunt bereiden. Het is nog steeds niet te laat om na te denken over wat je bijvoorbeeld met robotic automation wilt doen of de vraag of je digital twins wilt gebruiken. Een aantal van die trends staan echt nog in de kinderschoenen.”

Metaverse eist actie

Een aantal trends speelt zich nog wel meer op de lange termijn af. Het gaat dan bijvoorbeeld om ontwikkelingen in kwantum en de extended reality, waar de metaverse – waar we het laatste jaar ook steeds meer over horen - ook onder valt. En juist daar voorziet Akcaova interessante mogelijkheden. “Het biedt mogelijkheden om met je studenten toegang te krijgen tot omgevingen die anders onveilig zouden zijn. Je krijgt de optie om een omgeving te simuleren en daarin te experimenteren.”

En net als de ontwikkelingen in AI is ook dit juist iets waar organisaties niet onderuit komen. Het komt eraan en wordt gebruikt – nu al in de vorm van bijvoorbeeld Roblox of het spel Fortnite. “Dus moet je je voorbereiden. De vraag is alleen: wanneer is het dan volwassen genoeg om te gebruiken? En hebben we de juiste devices, de juiste content en technologieën die dit mogelijk maken? De metaverse is namelijk niet alleen extended reality, er zit zoveel meer in. Zoals AI, digital twins, IoT. Dus dat wordt echt wel iets om de komende jaren in de gaten te houden en je op voor te bereiden. Anders krijgen we weer een situatie als ChatGPT, met de bijbehorende paniek.”

Een pilot

Radicale veranderingen in het onderwijs voorziet de futurist echter nog niet. “Dat zal wel meer dan tien jaar duren. Maar tegelijkertijd zijn er al grote veranderingen geweest. De jongeren van nu zijn al blootgesteld aan virtual reality en de metaverse. Dus die kijken er helemaal niet van op als je straks inderdaad via je scherm of via je device in een virtuele omgeving zit waar je interacties hebt met je medestudenten of docenten. Dat is iets wat we ons tien jaar geleden niet hadden kunnen voorstellen.”

Maar hoe het onderwijs er over tien jaar precies uitziet, dat is dus nog afwachten. Akcaova’s voornaamste advies is dan ook: wed niet op één paard. “En als je ergens op inzet, neem dan een flexibele houding aan en zie het echt als een pilot of experiment.”