Ziekenhuizen kunnen door elkaars patiëntdata te gebruiken nog beter gepersonaliseerde zorg aanbieden. Vliegtuigmaatschappijen kunnen met elkaars data meer inzicht krijgen in slijtage van onderdelen. Vanwege strikte wetgeving is data delen vaak lastig. Hoogleraar systemen en netwerken Cees de Laat van de Universiteit van Amsterdam werkt binnen de onderzoeksgroep Complex Cyber Infrastructure (CCI) aan methoden waarmee vertrouwd datadelen mogelijk wordt.

In deze fase van zijn lange carrière als wetenschapper is De Laat zich op veiligheid van data gaan focussen. “Vroeger verrichte ik onderzoek naar supersnel internet, maar nu richt ik mij op waar naar mijn mening de wedstrijd plaatsvindt: op dataniveau.”

Door data naast elkaar te leggen krijgen ze waarde. Een simpel voorbeeld: neem temperatuur, neerslag, zonnestraling, watertemperatuur. Het zijn afzonderlijke data, maar samen maken ze een weerbericht. Het naast elkaar leggen van data gebeurt overal, maar voordat partijen data kunnen delen moeten er duidelijke afspraken worden gemaakt. “Anders raak je de grip op data kwijt”, zo vertelt De Laat. In ieder geval worden er altijd door één van de partijen data beschikbaar gemaakt voor een ander. De vraag waar De Laat zich mee bezighoudt als onderzoeker is hoe zoiets te allen tijden veilig en betrouwbaar kan. “Wanneer je data verstuurd hebt, ben je namelijk gelijk ook je grip kwijt. Je weet nooit zeker hoe die andere partij met de data om zal gaan. Jouw visie over de veiligheid van die data is dan eigenlijk niet langer van toepassing.”

Een legodoos aan projecten

Gelukkig is het mogelijk om met procesmodellen en computerscience zoals encryptie, sandboxing en virtualisatie data te delen, zonder dat anderen de mogelijkheid hebben om ‘ermee vandoor te gaan’, zo vertelt De Laat. Met een team van zo’n dertig onderzoekers werkt hij aan een flinke lijst data-sharing projecten, die uiteindelijk samen een ‘legodoos’ moeten vormen waarmee data vertrouwd gedeeld en verwerkt kunnen worden in meerdere sectoren.

Er zijn onder meer pilots zoals EPI (Enabling Personalized Interventions) waar onderzocht wordt hoe patiëntdata van ziekenhuizen kan worden uitgewisseld. “Gevoelige data mogen nooit een ziekenhuis verlaten, terwijl die enorm waardevol kunnen zijn voor andere ziekenhuizen. Je kan er bijvoorbeeld mee achterhalen hoe behandelingen aanslaan op verschillende type patiënten, zodat je later nieuwe patiënten een beter advies kan geven. Gepersonaliseerde zorg aanbieden op basis van data is enorm veelbelovend, maar er is strikte wetgeving die data delen moeilijk maakt”, zegt De Laat.

Vertrouwen winnen in data-sharing

Bij het EPI-project wordt in samenwerking met CIO’s van ziekenhuizen bekeken wat organisaties beweegt om op de rem te trappen bij data-uitwisseling. Op basis van de genoemde hindernissen bouwen De Laat en zijn team IT-architectuur en IT-omgevingen waarin ziekenhuizen wél vertrouwen hebben en waarbij risico’s worden weggenomen. “Er mag niks onoorbaars gebeuren met die data door middel van algoritmes en de data moeten ook niet kunnen worden weggesluisd.”