Het nieuwste wapen in de strijd is een database die geheel in het geheugen wordt opgeslagen en bewerkt. “Het is een bekend feit dat een database die ‘in memory’ functioneert, vele malen sneller is dan een database waar de gegevens op disk staan opgeslagen. Je hebt bij een diskdrive, hoe snel deze ook is, altijd last van latency, de tijd die nodig is om gegevens van de schijf te kunnen lezen”, zegt Sanjay Poonen, executive vicepresident van SAP.

Het idee van een database die geheel in het geheugen van een computer staat, is niet nieuw. Minstens dertig jaar geleden werd daar al over gedacht, alleen waren die plannen niet te realiseren bij de stand van de techniek, destijds. Poonen: “Misschien was het niet zozeer de techniek, maar was het veeleer een kwestie van geld. Geheugens waren in die tijd heel duur. Pas de laatste jaren is de prijs van geheugens aanzienlijk gekelderd. Zo ver zelfs, dat het nu economisch haalbaar is om databases van 1 terabyte en meer in een werkgeheugen te laden en er daar mee te werken.”

SAP maakt gebruik van een databasestructuur waar de gegevens niet meer in de vorm van rijen, maar als kolommen zijn opgeslagen. Als de database als matrix wordt beschouwd, betekent die een kanteling over 90 graden. Poonen: “We hebben ons product Hana genoemd, de afkorting van High Performance Analytical Appliance. Door te werken met een op kolommen gebaseerde opslagstructuur wordt het mogelijk om bepaalde berekeningen een factor vijf sneller uit te voeren. Bij het analyseren van bedrijfsdata, wat we aanduiden met de term Business Analytics, kan de nieuwe database met bijbehorende analysesoftware een factor honderd sneller werken dan vroeger.”

De software is ontwikkeld door studenten aan het Hasso Plattner Institute in Duitsland. Hasso Plattner was medeoprichter van SAP in 1972. Hij heeft jarenlang de functie van algemeen directeur vervuld en nu is Plattner voorzitter van de raad van toezicht van het softwarebedrijf. In 1998 richtte hij het naar hem genoemde instituut op, met het doel om veelbelovende jonge studenten in de gelegenheid te stellen onderzoek te doen naar nieuwe vormen van software. De kolommendatabase is een van de tastbare resultaten van het instituut, dat onderdeel is van de universiteit van Potsdam.

Geheel in het geheugen werkende databases zijn zeer snel te doorzoeken en dat laatste wordt op steeds meer punten een absolute noodzaak. Poonen: “Kijk bijvoorbeeld naar de nutsbedrijven die hun afnemers voorzien van intelligente kilowattuurmeters. Die genereren zeer veel data en wil je daar zinnige conclusies uit trekken, dan zal je een analyse moeten maken van zeer veel gegevens en bovendien in een zeer korte tijd.”

SAP richt zich voortaan ook op mobiele apparaten, zoals de iPhone en de iPad, die prima gebruikt kunnen worden als platform voor een BA-systeem. “Ze maken een analyse ‘on the spot’ mogelijk. De mobiele apparatuur is de nieuwe desktop, niet alleen in de westerse wereld, maar zeer zeker ook in landen zonder een goede infrastructuur. In regio’s als Afrika en China is het vaak niet mogelijk om een computer met een kabel te verbinden met internet. Draadloos kan het meestal wel en die techniek heeft dus de toekomst”, stelt Poonen.

SAP betreedt de nieuwe markt deels op eigen kracht en deels met hulp van overnames. Het gaat daarbij vooral om Business Objects (voor het analysedeel) en Sybase (voor de databasetechnologie). Sybase heeft eind vorige eeuw al onderzoek gedaan naar snel werkende databases, met als resultaat het product Sybase IQ. Dat was een ‘columnar database’; de technologie daarvan is nu opgenomen in de producten van SAP.

HANA is niet alleen bruikbaar bij nieuw op de bouwen datasets. Bestaande databases, op rijbasis, zijn redelijk eenvoudig om te zetten naar een kolomgebaseerde database. “Daar zijn tools voor en die werken uitermate snel. Het wordt wel ingewikkelder wanneer een database ook is voorzien van ingebedde logica. Die zal tijdens zo’n conversie apart behandeld moeten worden”, zegt Poonen. Het bedrijf heeft voor die conversie inmiddels een speciaal programma in het leven geroepen, waarbij de gegevens in samenwerking met de gebruiker worden geconverteerd. De techniek wordt geleverd in de vorm van een appliance die draait op hardware van bijvoorbeeld HP of IBM.

Wisseling van de wacht

Diskdrive heeft afgedaan

Enkele maanden geleden gooide John Fowler, executive vicepresident Systems bij Oracle een knuppel in het hoenderhok, door te beweren: “Diskdrives hebben een lange geschiedenis en ze gaan vaak kapot. Als je ernaar kijkt, denk je: het lijkt precies op de buis en de transistor.” En het moge duidelijk zijn: hij ziet op termijn geen rol voor schijfsystemen in het rekencentrum. Toch maakt Oracle zijn databases voornamelijk zo dat de gegevens worden opgeslagen op diezelfde diskdrives. Alleen onder de naam Times-Ten wordt een in-memory database geleverd die nog steeds een relationele structuur bezit.