De kredietcrisis, de omslag in de economische groei en de terughoudende investeringsbereidheid van ondernemers worden gezien als de belangrijkste redenen voor de tegenvallende cijfers. Bovendien werd de markt negatief beïnvloed door ‘een onwaarschijnlijk sterke focus op kostenbesparingen’ bij organisaties. “De conjunctuurgevoeligheid van de opleidingenmarkt is evident. Sommige cijfers plaatsen het gemiddelde beeld zo’n vijf jaar terug in de tijd”, aldus VOI-voorzitter Dirk van der Mark, tevens directeur van Dirksen Opleidingen.

Een aantal van zijn leden ging de afgelopen tijd dan ook onderuit. ITSP stopte met ICT-opleidingen, New Horizons Training & Coaching ging failliet, BVO werd overgenomen door Compu’Train en NewLevel werd geïntegreerd in Twice IT Training. Hierdoor slonk het aantal leden van de VOI van 28 naar 24.

Voor Van der Mark geen totale verrassing: “Door de gevolgen van de economische crisis zal het onze leden vorig jaar zwaar tegen. Dan kunnen er een paar omvallen. We hadden van tevoren alleen niet gedacht dat het zo heftig zou zijn.” Voor dit jaar verwacht hij dat het aantal leden weer zal stijgen. “Ik verwacht niet dat er nog veel zullen omvallen. Er is flink gesneden en er zijn grote efficiencyslagen gemaakt. De bodem lijkt bereikt. Er zijn al een aantal nieuwe opleiders die opkomen.”

Het gemiddelde aantal ingekochte trainingsdagen daalde van 1239 in 2008 naar 894 vorig jaar. Dit is een afname van 28 procent terwijl de opleiders begin vorig jaar uitgingen van ongeveer een evenaring. Ook voor 2010 wordt een daling voorzien en wel van 7 procent. De omzet kelderde eveneens aanzienlijk. Werd in 2007 nog een gezamenlijke omzet van 149 miljoen euro gerealiseerd, in 2008 daalde dit tot 98 miljoen euro (-35 procent) en in 2009 kwam de omzet zelfs niet boven de 72 miljoen euro uit (-26 procent). Aan de vooravond van 2009 voorspelden de opleiders dat de gezamenlijke jaaromzet uit zou komen op 77 miljoen euro; zij kregen dus een tegenvaller van 5 miljoen euro te verwerken. De gemiddelde omzet per opleider was in 2007 5,5 miljoen euro in 2008 was dit geslonken tot 3,9 miljoen euro en vorig jaar was dit met 3,5 miljoen euro nog wat minder geworden.

Van der Mark: “We zijn flink door het stof gegaan en kennen nog steeds periodes met ups en downs. Maar tijdens de laatste ledenvergadering hoorde ik van vrijwel alle leden opbeurende berichten. In het eerste kwartaal van 2010 is er bij veel leden sprake geweest van de stijging van de vraag naar IT-opleidingen. Dat is ook logisch, want bedrijven kunnen het opleiden van hun personeel niet blijven uitstellen. De ontwikkelingen gaan razendsnel en voor je het weet, loop je hopeloos achter.”

Het totale aantal cursisten bij de VOI-leden bedroeg vorig jaar 146.805, zo’n 28.000 minder dan in het jaar ervoor. De leden zelf gaven een prognose van ruim 164.000 cursisten, dus ook dit hadden ze van tevoren rooskleuriger ingeschat. Voor 2010 verwachten zij dat het aantal IT-cursisten uitkomt op 149.289, een krappe 2500 cursisten meer dan in 2009.

Contactonderwijs is nog altijd de populairste onderwijsvorm. Ruim 92.500 cursisten volgden een IT-opleiding waarbij een leraar voor de klas staat. ‘Blended learning’, een combinatie tussen zelfstudie, e-learning en contactonderwijs, werd door ruim 54.000 cursisten gevolgd. De populairste cursussen voor IT-professionals zijn die op het terrein van besturingsystemen. Dat komt waarschijnlijk door de introductie van Windows 7.

Van der Mark: “Vista was een flop, maar Windows 7 lijkt een hit.” Vorig jaar volgden bijna 17.000 IT’ers een reguliere cursus op dit gebied bij een van de opleiders die zijn aangesloten bij VOI en nog eens zo’n 4950 deden dit middels ‘blended learning’. In 2008 waren dit er echter nog respectievelijk 22.650 en 6669. Voor 2010 verwachten de opleiders dat de interesse voor zulke cursussen weer licht aantrekt. Bij ICT-gebruikers waren vooral de Office-trainingen in zwang, maar ook minder dan in de jaren ervoor.

Het aantal medewerkers van de leden van de VOI is door de afgenomen vraag naar IT-opleidingen en -trainingen drastisch teruggelopen. Bedroeg het aantal fte’s bij de 23 VOI-leden die aan het onderzoek hebben deelgenomen in 2008 nog 744, in 2009 zijn dit er nog maar 528. Dat komt neer op een daling van 30 procent terwijl de opleiders van tevoren rekening hielden met een daling van 10 procent. Het aantal vaste docenten daalde met 20 procent en het aantal freelancers met 12 procent. Overigens wordt voor 2010 een lichte groei van het aantal werknemers met zo’n 2 procent voorspeld.

Ondanks het rampjaar 2009 en de uitblijvende positieve berichten over ontwikkelingen in de IT-branche, zijn de opleiders gematigd positief over 2010. “Het herstel zal niet booming zijn, maar we kruipen voorzichtig uit het dal”, verwacht Van der Mark. Hij gelooft dat de opmars van ‘blended learning’ doorzet en verwacht dat bedrijven bij willen blijven op een aantal terreinen die sterk in opkomst zijn, zoals virtualisatie en cloud computing. “Maar ook op het gebied van storage en netwerken gebeurt een hoop en kunnen bedrijven zich niet permitteren om de hand op de knip te blijven houden als het gaat om het opleiden van personeel.”

Om organisaties over de streep te trekken om weer hierin te gaan investeren, gelooft hij niet in het stunten met prijzen. “We hebben afgesproken dit niet te doen, want dat hou je niet vol. We zitten vaak al aan de onderkant van de bandbreedte en onze opleidingen moeten voldoen aan allerlei strenge kwaliteitseisen en daar zit nu eenmaal een prijskaartje aan vast.”