Onderzoek: waarom datagedreven beleid niet altijd werkt

Klievink is hoogleraar aan Universiteit Leiden in Den Haag, met speciale aandacht voor digitalisering en publiek beleid. Hij onderzoekt big data en algoritmen in een context van openbaar bestuur. Op de website van Universiteit Leiden geeft hij een voorproefje van zijn oratie. Volgens Klievink is nuance nodig in het gesprek over het gebruik van AI en andere digitale technologie in de publieke sector. Hij ziet veel optimisme over kansen, maar aan de andere kant ook een keerzijde. De menselijke maat en publieke waarden.

Voor zijn onderzoek heeft Klievink specifiek gekeken naar de interactie tussen data-analisten en beslissers. Klievink ontdekte dat data-analisten in alle stadia politiek belangrijk zijn. “Ze spelen een cruciale rol bij het construeren van informatie, het faciliteren van framing en het aanpassen van informatie aan politieke voorkeuren.” De bevoegdheden van data-analisten zijn echter beperkt. “Data-analisten doen hun werk in de context van vooraf gedefinieerd beleid. Besluitvormers negeren of omzeilen soms big data-analyse.”

Door big data alleen als functionele ondersteuning voor besluitvorming te gebruiken, of alleen in te zetten om waarschuwingen voor de politiek te geven, wordt er een belangrijk aspect van big data gemist. “Een belangrijke aanvullende vraag is of de bevoegdheden van data-analisten en beslissers goed afgewogen zijn en hoe checks and balances georganiseerd kunnen worden.”

Eigen belangen nastreven

Een aantal voorlopige conclusies die naar voren komen zijn big data zowel analisten als beslissers volop kansen biedt om hun werk beter te doen, maar dit betekent niet noodzakelijk betere besluitvorming, omdat big data zowel bestuurders als analisten kansen biedt om hun eigen belangen na te streven.

“Big data stelt zowel data-analisten als besluitvormers in staat om als autonome agenten op te treden in plaats van als schakels in een functionele keten. Daarom kan de impact van big data niet alleen worden geïnterpreteerd in termen van de functionele belofte; het moet ook worden erkend als een fenomeen dat een impact zal hebben op onze beleidsvormende instellingen, inclusief hun legitimiteit”, aldus Klievink in zijn oratie.