Metaverse: verse reboot voor VR/AR

De gamewereld kent al geruime tijd de mogelijkheden en uitstraling van toevoegingen, exclusives en customization, niet alleen in-game en per game. Zie bijvoorbeeld de Mii’s van Nintendo, op gameconsoles Wii, DS en Switch. Maar gewone gebruikers doen ook mee: zie maar de Memoji’s van Apple voor iPhones en iPads. Het metaverse is volgens de uitdragers ervan echter meer dan spielerei en een gimmick voor chatcommunicatie.

Vallen voor de salespitch

Het metaverse kan de nexus worden voor alle menselijke interactie; spelen, werken, leven. Tenminste, zo luidt de salespitch. Waar veel mensen en bedrijven nu voor vallen. Eigenlijk: waar veel mensen en bedrijven wéér voor vallen. Want de verwachtingen voor virtuele werelden zijn begin deze eeuw al tot grote hoogte opgezweept: toen rond 2005 Second Life opkwam. Naast aanbieder Linden Labs zijn toen ook grote, traditionele bedrijven en organisaties meegegaan in de digitale droom.

Denk niet alleen aan de creatieve sector, optredens van het Nederlandse Di-rect en van Duran Duran. Denk ook aan kennisinstituten zoals het Duitse non-profit Goethe-Institut en de Openbare Bibliotheek Amsterdam. Of aan zakendoen met ABN AMRO en Randstad, en zelfs burgercontact van de gemeenten Den Haag, Enschede en Zoetermeer. Laatstgenoemde was de eerste Nederlandse gemeente in Second Life en gaf 25.000 euro uit aan een virtueel stuk land met daarop een virtueel stadhuis. Een investering? Eigen eilanden in Second Life waren op gegeven moment goud waard. Maar zijn dat niet gebleven.

Virtueel landjepik

Anno nu met het metaverse - dat er nog niet eens ís - lijkt meteen al sprake van weer een wedstrijd landjepik. Waarbij het om miljoenen, zoniet miljarden dollars gaat. Het inpikken van grondgebied betreft aanspraak maken op marktpositie, voor toekomstig virtueel terrein. En terwijl er echte, harde dollars en euro’s worden geïnvesteerd in het metaverse zijn er ook vele virtuele fondsen in omloop. Niet alleen virtuele valuta maar ook digitale goederen met louter gepercipieerde waarde, zoals NFT’s (non-fungible tokens), die an sich slechts een eigendomsbewijs met een link zijn en níet het digitale goed zelf.

Dergelijke randverschijnselen lijken de hype aan te wakkeren, waarbij een moderne internetreus als Facebook-moederbedrijf Meta maar ook een ‘old-school’ techbedrijf als Microsoft zich haasten om het concept van het metaverse aan de man te brengen. De miljardenovername van gamesmaker Activision/Blizzard volgens koper Microsoft 'bouwstenen voor het metaverse' op. Hoe dan? Dat wordt nog niet duidelijk gemaakt.

Aan het werk?

Wel heeft Windows- en Office-maker Microsoft al avatars - zwevend, want zonder benen - geshowd in zijn veelgebruikte communicatietool Teams. Van gamen naar metaverse én van Teamsen naar metaverse? Ook Facebook wil de werkende wereld naar de virtuele wereld overhevelen. De aankondiging van ceo Mark Zuckerberg dat zijn bedrijf voortaan Meta heet, omdat het volledig gelooft in het metaverse, was hoe passend, deels in een virtual reality werkoverleg.

The metaverse is here, and it’s not only transforming how we see the world but how we participate in it – from the factory floor to the meeting room. Take a look. pic.twitter.com/h5tsdYMXRD

— Satya Nadella (@satyanadella) November 2, 2021

De vraag blijft voorlopig nog open, of mensen en bedrijven inderdaad met eigen avatars in veelal speelse omgevingen serieuze zaken willen doen. En zelfs hun leven willen leiden. De reactie nu is redelijk afwijzend, zeker met coronalockdowns in afbouw. De geschiedenis leert evenwel dat dit net zo goed ooit gold voor telefoneren, mailen, online-winkelen, videobellen en chatten.

Overigens hoeft het metaverse niet een puur virtuele wereld te zijn. De huidige definitie die veel aanhang heeft, zo schrijft Wired, is van een online-wereld die verbonden en zelfs verweven is met de fysieke wereld. Dus een combinatie van virtual reality en augmented reality in de realiteit: mixed reality, zoals investeerder Matthew Ball het begin 2020 al beschreef. Wat overigens een herziene versie was van zijn visie op Fortnite als virtuele wereld voor de toekomst.

Hype/trend/momentum

De huidige hype rond de metaverse gaat samen op met die voor blockchain, cryptovaluta, NFT’s en andere tokens, web3, plus wat oudere hypes/trends als VR en AR. Buzzwoorden als 5G-enabled, AI en edge computing mogen ook meedoen. Naast het feit dat er vooralsnog helemaal geen metaverse ís, zorgt die opeenstapeling van tech-hypes voor verwarring.

In die verwarring valt veel te veroveren. Voor techreuzen die maar al te graag het onderliggende platform voor de toekomst willen verzorgen. Maar ook voor partijen en personen die in de onontgonnen wereld van het metaverse hun slag willen slaan. Momenteel heeft het er alle schijn van dat het momentum voor het metaverse een sneeuwbaleffect meemaakt. Bedrijven en mensen doen mee, omdat (andere) bedrijven en mensen meedoen. De FOMO (fear of missing out) kan sterk zijn.

Nieuwe afzetmarkt

Bovendien is er ook concreet sprake van verdienmogelijkheden. Naast internet- en softwaregedreven bedrijven ziet bijvoorbeeld chipmaker Nvidia brood in het metaverse. Want het is ook gewoon een verkoopmodel; voor computers, tablets, headsets. Terwijl het chiptekort nog altijd speelt, en uiteenlopende producten raakt, wrijven elektronicaproducenten en gadgetleveranciers zich alvast in de handen. Zij zien een nieuwe afzetmarkt. Microsoft-topman Panos Panay prijst Windows 11 aan als “toegangspoort voor het Metaverse”, aan het slot van zijn blogpost over ‘een nieuw tijdperk van de pc’.

Bestedingen aan metaverse-’componenten’ VR en AR groeien volgens investeringsbank Morgan Stanley van 12 miljard dollar in 2020 naar 72,8 miljard dollar in 2024. Het is namelijk niet alleen de techsector die uitkijkt naar het metaverse. Analisten zien ook potentie voor kunst, retail, mode, gezondheidszorg, en meer. Topmensen in die non-techsectoren willen weten wat ze ermee moeten, wat ze ermee kunnen. Onderzoeksbureau Gartner noemt het metaverse als één van vijf impactvolle technologieën.

In de VS lijkt supermarktketen Walmart het voortouw te willen nemen, met bijvoorbeeld fitnesstraining en voedingsworkshops die in AR en/of VR plaatsvinden. Aanvragen voor handelsmerken van Walmart geven hints voor een virtuele winkelervaring. Ondertussen experimenteert in Nederland nu KLM met metaversemogelijkheden. 

This is how Walmart envisions Shopping in the #Metaverse.

Thoughts? 💭 pic.twitter.com/5l7KhoBse7

— Homo Digitalis (@DigitalisHomo) January 3, 2022

Meer dan 8 jaar?

In een voorspelling van begin februari stelt Gartner dat 25% van de mensen tegen 2026 tenminste één uur per dag zal doorbrengen in een vorm van het metaverse. De huidige hype zal overgaan in nieuwe bedrijfsmodellen die digitale business uitbreiden, aldus de marktvorsers. Het metaverse krijgt naar verwachting in 2022 nog veel aandacht. Wanneer dat dan tot volledige realisatie gaat leiden, is een vraag die waarschijnlijk pas jaren later beantwoord zal worden. Gartner spreekt in ieder geval van meer dan 8 jaar. Wordt 2030 dus het jaar van het metaverse? Of zakt de hype in, net als tijdens de dotcombubbel. In dat geval duurt het nog even voor Second Life een tweede leven krijgt.