Verhagen maakte al duidelijk dat bij privacyschending KPN en ook Vodafone, dat toegeeft DPI eveneens in te zetten, een probleem hebben. Wanneer het alleen gaat om tariefsdifferentiatie mogelijk te maken, grijpt de minister niet in. Het is KPN vooral om het laatste te doen. Apps op smartphones stellen gebruikers in staat veel goedkopere alternatieven voor bellen en sms’en te gebruiken, de melkkoeien van de telecombedrijven. KPN zet nu DPI in om het gebruik van die alternatieven onaantrekkelijker te maken. De achterliggende reden is dat het gebruik van het mobiele datanetwerk eigenlijk te goedkoop is.

‘Generatie KPN’ was in 2009 de slogan uit een campagne van KPN. “De strategie die KPN nu hanteert, toont aan dat KPN helemaal niet meegaat met de nieuwe generatie”, zegt René van Buuren, principal researcher en manager Operations Networked Enterprises bij onderzoeksinstelling Novay. Hij deed veel onderzoek naar bedrijfsmodellen in de telecomsector en de muziekindustrie. “De jeugd heeft een heel andere beleving. Nieuwe communities kiezen hun eigen taal en communicatiekanaal. Door het gebruik daarvan te beperken, wek je frustratie en mis je de aansluiting met communities.” Van Buuren vindt dat de telecomsector nog altijd sterk leunt op de bescherming van oude bedrijfsmodellen, waar de klant niet centraal staat. De muziekindustrie heeft ook grote moeite gehad met het loslaten van oude principes, maar is volgens Van Buuren inmiddels de weerstand voorbij. Ze zet stappen de goede kant op met bijvoorbeeld dienstverlening als Spotify.

KPN zou de prijs van sms drastisch kunnen verlagen en zelf proberen nieuwe diensten te ontwikkelen, waarmee het eigen netwerk aantrekkelijker wordt. Het ontwikkelen van een ‘killerapp’ is weliswaar moeilijk te plannen, maar KPN kan ook derden faciliteren bij het ontwikkelen van nieuwe toepassingen en daarbij een deel van de opbrengsten vragen. Van Buuren: “Apple heeft met de App Store een voorbeeld daarvoor gezet. Biedt klanten de ruimte te kiezen wat zij willen en vraag er een faire prijs voor, dat slikken ze wel.”

Met de nieuwe directie blijft bij KPN nog altijd de ‘old school’ aan de macht, volgens Van Buuren. “De strategie die vorige week werd uitgezet, is kleurloos en gericht op bitjes tellen in plaats van klanttevredenheid.” Door een apart tarief te berekenen voor specifieke apps ontstaat een vreemde situatie. “Het is alsof het waterleidingbedrijf je per liter meer rekent voor het zetten van thee dan het doorspoelen van het toilet. Dan denk je niet mee in de behoefte van de klant, maar verzin je alleen een manier hoe je uit de kosten kan komen.” Mogelijk slaat Vodafone een andere weg in. De aanstelling van Gerard Kleisterlee als bestuursvoorzitter geeft hoop. “Hij is groot geworden in een bedrijf dat zich richt op de consumenten.”

Het privacyaspect van DPI is overigens niet nieuw. Netwerkaanbieders gebruiken al jaren DPI voor applicatiegebaseerde routering. De wetgeving moet wel nodig worden aangepast om het briefgeheim uit te breiden naar de digitale wereld.