‘ICT-functies op mbo-niveau verdwijnen in hoog tempo’

Dat ICT-opleidingen het zo slecht doen, komt volgens de onderzoekers omdat ICT-functies op mbo-niveau in hoog tempo verdwijnen. “Dit komt door de toepassing van cloudservices, kunstmatige intelligentie en standaardpakketten voor de ontwikkeling van websites en apps. Diezelfde ontwikkeling heeft op hbo-niveau juist geleid tot een sterke toename van de werkgelegenheid”, licht een woordvoerder van Intelligence Group toe.

Kansloze opleidingen

Studenten in het middelbaar beroepsonderwijs hebben volgens de onderzoekers in het algemeen uitstekende kansen op de arbeidsmarkt. Door de groeiende economie en de grote aantallen vacatures is hun positie op de arbeidsmarkt voor de komende jaren sterk verbeterd in vergelijking met drie jaar geleden. Toch hebben bijna 100.000 van de 500.000 studenten slechte vooruitzichten voor de komende vijf jaar. Daarnaast worden 140.000 mbo-scholieren opgeleid voor een beroep met hoge kans op automatisering of robotisering in de komende tien à vijftien jaar.

De twintig opleidingen met de minste kansen zijn:

Opvallend is dat in de top30 van mbo-opleidingen met de beste arbeidsmarktkansen geen enkele ICT-opleiding staat. Vooral allround lassers en logistiek teamleiders zitten de komende jaren gebakken.

Ook per Regionaal Opleidingscentrum (ROC) zijn er grote verschillen tussen toekomstige kansen op de arbeidsmarkt, uiteraard afhankelijk van het pakket opleidingen dat de ROC’s aanbieden: hoe meer techniek hoe beter ze scoren, hoe meer sociaal- en pedagogische opleidingen hoe slechter ze scoren.

Sterke stijging mbo-vacatures

Onlangs bleek uit onderzoek van UWV en SBB (Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven) dat het aantal vacatures op mbo-niveau in ons land hard aan het groeien is. In de periode maart tot en met augustus van 2017 ontstonden 248.060 vacatures op mbo-niveau, dat is 20% meer dan in dezelfde periode in 2016.

Van die 248.060 vacatures voor mbo’ers ging het slechts om 4950 ICT-vacatures. De meeste mbo’ers zijn nodig in de sectoren Gastvrijheid, Retail en Zorg. “We hebben vakmensen keihard nodig. Daarom moeten we jongeren blijven enthousiasmeren voor het mbo. Bedrijfsleven, scholen, maar ook bijvoorbeeld ouders hebben daar een rol in. En ook voor volwassenen die zich verder willen ontwikkelen, heeft het mbo veel te bieden”, reageert Ton Heerts, voorzitter SBB.

Meer sombere voorspellingen voor mbo-ICT’ers

Ook het ROA van de Universiteit van Maastricht en het UWV voorspelden niet zo lang geleden dat de vooruitzichten voor mbo-ICT’ers niet al te rooskleurig zijn. Het UWV meldde in een rapport dat van de 59 mbo-opleidingen die ons land telt de mbo-opleiding automatisering op niveau 3 de minst kansrijke positie op de arbeidsmarkt heeft, terwijl de niveau 4-opleiding automatisering nog steeds in de top 20 van opleidingen met de béste arbeidsmarktpositie staat.

Mbo-ICT’ers met een niveau 3 opleiding verdienen ten opzichte van andere mbo-techniek studierichtingen relatief weinig. Maar blijft er dan uiteindelijk nog wel werk over voor de circa 25.000 mbo-ICT-leerlingen die ons land er ieder jaar bijkrijgt? Er komen volgens ROA de komende vijf jaar naar schatting 95.000 nieuwe banen in de ICT bij, terwijl er veel minder pasafgestudeerde ICT’ers de arbeidsmarkt op zullen stromen. Werkgevers kunnen dus niet om mbo-ICT’ers heen, gezien de alsmaar toenemende krapte op de arbeidsmarkt.

‘Er blijft genoeg werk over’

Volgens Tim Toornvliet, woordvoerder van branchevereniging Nederland ICT, is het niet verstandig is algemene conclusies te trekken over alle mbo-ICT’ers op basis van de rapporten. “Er komt een steeds grotere vraag naar steeds hoge opgeleid personeel, maar tegelijkertijd blijft er nog wel aanbod aan mbo-functies. De vraag naar mbo’er stagneert, zeker voor mensen met mbo niveau 2 zal het erg moeilijk worden werkt te vinden. Maar voor specifieke mbo-ICT-functies is er wel degelijk grote behoefte aan werknemers. Er zal wel een verandering plaatsvinden. Zo komen veel mbo-ICT’ers terecht bij klanten van ICT-bedrijven en houden zij zich hoofdzakelijk bezig met het beheer van systemen. Op mbo 4–niveau is er vooral krapte op het gebied van repair engineers van hardware.”

Louis Spaninks, directeur van CA-ICT, het opleidingsfonds arbeidsmarkt ICT, en Nationaal Coördinator Human Capital Agenda ICT, Spaninks hoort via zijn contacten bij ROC’s niet terug dat oud-studenten moeilijk werk kunnen vinden, ook niet voor niveau 3. “De uitkomsten in het UWV-rapport over de slechte arbeidskansen voor mbo-ICT’ers verbazen mij eerlijk gezegd. Er is op dit moment zo veel emplooi in de ICT dat het mij zou verbazen als mbo-ICT’ers niet aan de bak komen. Ik zie nog volop kansen voor deze groep, met name buiten de ICT-sector, in de periferie. Uiteindelijk komt het neer op de wet van de communicerende vaten: er is gewoon niet genoeg aanbod vanuit het hbo en wo.”

De Basiscijfers Jeugd van SBB en UWV zijn verwerkt in een digitaal dashboard, waardoor eenvoudig ontwikkelingen per opleidingsniveau, per regio en per sector zichtbaar worden.