Google ontpopt zich steeds meer als concurrent van Microsoft op de markt voor kantoorapplicaties. Terwijl Microsoft onlangs Office 2010 op de markt bracht, probeert Google met zijn Enterprise-divisie een graantje mee te pikken op de zakelijke markt.

De boodschap van Google is helder, en onheilspellend voor traditionele applicatieleveranciers die de bakens niet verzetten: het tijdperk van reusachtige, ‘on premise’ geïnstalleerde applicaties loopt ten einde. Bedrijven kunnen hun kantoortoepassingen beter overbrengen naar de ‘cloud’.

De Enterprise-divisie van Google bestaat pas sinds 2004 – het internetzoekbedrijf zelf is opgericht in 1998 – maar telt nu al 1200 medewerkers. Google Enterprise is dan ook de snelst groeiende businessunit binnen de organisatie. Het begon indertijd met de Search Appliance, een geelgekleurd apparaat dat Google bij klanten neerzet om hun bedrijfsnetwerk binnen de firewall doorzoekbaar te maken. Het kleine broertje daarvan is de Google Mini, een blauw apparaat dat wat minder indexerings- en uitbreidingsmogelijkheden heeft.

Het idee voor de Search Appliance en later de Mini ontstond doordat pc-gebruikers verwend waren geraakt door de zoekmachine van Google op internet, vertelt Erik de Muinck Keizer. Hij is sinds drie jaar verantwoordelijk voor Google Enterprise in de Benelux. “Mensen vroegen zich af waarom ze op internet wel alle mogelijke zaken snel konden terugvinden, terwijl dat op de werkvloer niet lukte.”

Dezelfde ontwikkeling deed zich enkele jaren later voor met Gmail, de oorspronkelijk voor consumenten opgezette webmaildienst van Google. Thuisgebruikers waren wel gecharmeerd van de forse opslagcapaciteit en uitgebreide zoekmogelijkheden van Gmail maar bedrijven wilden er niet aan omdat ze dan niet ‘compliant’ zouden zijn. De Muinck Keizer: “Dat zette ons aan het denken. We hadden al een zoeksysteem voor bedrijven gemaakt in de vorm van de Search Appliance en de Mini en daaromheen een Enterprise-organisatie opgezet. We wilden kijken of we ook Gmail konden klaarstomen voor het bedrijfsleven.”

Zo gezegd, zo gedaan. Gmail werd opgetuigd met mogelijkheden voor eigen domeinnamen, meer opslagcapaciteit, een beter spamfilter en viruscontrole en compliancevoorzieningen. aansluitend op de mailfunctie volgde Calendar – waarmee Gmail zich al meer als concurrent van Microsofts tandem Outlook/Exchange ontpopte – en de mogelijkheid voor videochats. Een versie waarbij maximaal tien personen tegelijk elkaar kunnen zien en spreken is overigens in aantocht.

Een logisch vervolg op Gmail voor bedrijven, aldus De Muinck Keizer, was de ontwikkeling van een volledige ‘suite’ voor kantoorautomatisering, met een tekstverwerker, spreadheetapplicatie en presentatietool. Op die manier ontstond Google Docs SEnD een regelrechte concurrent van Microsoft Office, maar dan uitsluitend als webapplicaties in de cloud aangeboden. Er kwam nog een videoapplicatie bij, een soort YouTube voor het bedrijfsnetwerk, bijvoorbeeld voor distributie van trainingsvideo’s of toespraken van de directie.

Google brengt de nog steeds groeiende verzameling van zakelijke toepassingen als één pakket op de markt onder de naam Apps Premier, voor een vast bedrag van 40 euro per gebruiker per jaar. Elke gebruiker beschikt over 25 gigabyte opslagcapaciteit. Google levert het geheel met een service level agreement (SLA) die een beschikbaarheid van 99,9 procent garandeert. Organisaties krijgen een eigen domeinnaam en API’s meegeleverd waarmee ze hun bestaande applicaties kunnen integreren in het webgebaseerde platform van Google.

Apps Premier is momenteel het speerpunt van Google Enterprise, al is de Search Appliance ook nog steeds een belangrijk onderdeel, vertelt De Muinck Keizer. Wereldwijd zijn zo’n veertigduizend zoekapparaten weggezet. Grote Nederlandse klanten zijn onder meer ABN AMRO, Heineken, ING, KLM en diverse ministeries (Economische Zaken, Buitenlandse Zaken, Justitie), provincies en gemeenten (Amsterdam, Rotterdam).

“De markt voor de Search Appliance is relatief klein – 1 tot 2 miljard dollar volgens de meeste analisten”, zegt De Muinck Keizer. “Alles wat wij doen moet enorm schaalbaar zijn. De schaalbaarheid van een ‘on premise’-oplossing is voor ons minder interessant dan de schaalbaarheid van een product als Apps Premier. De markt voor kantooroplossingen is ook vele malen groter. Dan heb je het over 100 tot 200 miljard dollar, afhankelijk van hoe je het berekent. Daarin hebben we nog geen leidende positie.” Verreweg de meeste organisaties werken nog steeds met kantoorapplicaties die op hun eigen servers draaien. Daarin is Microsoft de grootste, gevolgd door aanbieders als IBM en Novell.

‘Elke dag stappen drieduizend organisaties over op Apps Premier’

In hoeverre krijgt Google met Apps Premier voet aan de grond bij bedrijven?“Elke dag stappen drieduizend organisaties over op Apps Premier. Dat zijn merendeels bedrijfjes met twee tot vijftig medewerkers. In 2008 kregen we de eerste multinational, de Franse toeleverancier aan de automobielindustrie Valeo, met 35.000 medewerkers. Eind vorig jaar zagen we gemiddeld eens per maand een bedrijf met minimaal 10.000 medewerkers overstappen op Google Apps. Dit jaar zien we bijna één migratie per week migreren vanuit Microsoft Exchange, Lotus Notes en een enkele keer GroupWise. De eerste grote in de Benelux was KLM. Wereldwijd werken ook bedrijven als Motorola, Jaguar Landrover, Rentokil, Genentech en bijna alle halfgeleiderfabrikanten volledig met Google Apps.”De webapplicaties van Google hebben een vrij beperkte functionaliteit. Voorlopig hebben jullie de ‘featureslag’ met Microsoft nog niet gewonnen.“Bij een gemiddelde multinational gebruikt 90 procent van de medewerkers maar een heel klein deel van de features en functionaliteiten van bijvoorbeeld Excel. Alleen de ‘spreadsheet-crunchers’, meestal een handvol medewerkers van de financiële afdelingen, gebruiken het compleet. Daarnaast is het zo dat Google Docs de afgelopen tijd zodanig is verbeterd dat het merendeel van de medewerkers daar voldoende aan heeft. Daarom zie je dat met de introductie van Office 2010 een hoop bedrijven zich achter de oren krabben: gaan ze weer 400 euro uitgeven voor een nieuwe versie waarvan ze nu al niet alles gebruiken?”Is dat jullie strategie: iets aanbieden dat goed genoeg is voor de meeste organisaties?“Wij hebben niet de arrogantie om te bepalen wat goed is voor de wereld. We luisteren heel goed naar onze klanten. Juist doordat we werken vanuit een cloud-computingmodel kunnen we heel goed zien welke functionaliteiten ze wel en niet gebruiken. Nieuwe functionaliteit kunnen we eerst distribueren onder consumenten en vervolgens naar onze eigen medewerkers. Als het bij beide groepen aanslaat, vragen we een aantal ‘early adopters’ onder onze klanten of ze ermee aan de slag willen gaan. Daarna is het slechts een kwestie van een knopje omzetten en iedereen heeft die functionaliteit in huis.We zijn continu bezig met upgraden van Google Apps. In 2007 kwamen er 57 ‘major releases’ uit. In 2008 waren het er al 78 en in 2009 meer dan 200. Ook dit jaar zullen we weer over de tweehonderd heengaan. Die innovaties komen naadloos naar je toe, zonder dat je hardware hoeft aan te passen, software hoeft te patchen of mensen hoeft in te schakelen. De IT-afdeling kan zich eindelijk weer bezighouden met interessantere zaken.Vroeger werd onze software per definitie alleen gemaakt voor de consumentenwereld. Nu zijn we zover met de Enterprise-organisatie dat als onze technici nieuwe software gaan ontwikkelen, ze vooraf nadenken of het ook geschikt zou zijn voor het bedrijfsleven.”Kijken jullie wel met een scheef oog naar wat Microsoft toevoegt met Office 2010 om eventueel vergelijkbare functionaliteit in Google Docs te stoppen?“Er is een wereld van verschil tussen ‘on premise’-oplossingen en cloudoplossingen. Wij moeten het niet zozeer hebben van nieuwe features, maar van wat Microsoft het ‘nieuwe werken’ noemt. Die kreet is in de markt algemeen omarmd, maar ik ben bang dat wij ermee weglopen door daadwerkelijk een nieuwe manier van werken te introduceren met een 100-procentcloudoplossing. Microsoft heeft nog steeds een hybride model.”Veel bedrijven zijn nog niet toe aan het cloudmodel. Bovendien komt Microsoft in Office 2010 ook met webapplicaties en met Office als dienst, gehost door henzelf of partners.“Ik denk dat het merendeel van de markt er wel klaar voor is, maar Microsoft zelf nog niet. Het businessmodel van Microsoft leent zich er niet voor. Zeker, zij investeren ook driftig in datacentra zoals wij die hebben. Maar wij hebben nog een aardige voorsprong van drie tot vijf jaar op de naaste concurrenten en zijn bezig die voorsprong uit te breiden.Bovendien is de ene cloud de andere niet. Er wordt vaak over cloud computing gepraat alsof alles op dezelfde soort infrastructuur zou draaien. Google is een van de grootste serverproducenten ter wereld. We produceren die servers niet om te verkopen maar alleen om ze zelf te gebruiken. We draaien ons eigen operating system op onze eigen infrastructuur, want die is zodanig groot dat standaardservers en standaardbesturingssystemen niet voldoen.”Dat cloudmodel kent ook nadelen en risico’s, zoals het niet altijd en overal toegankelijk zijn van je applicaties en data.“We hebben een onafhankelijk onderzoek laten doen naar de beschikbaarheid van e-mailsystemen. Daaruit bleek dat de gemiddelde ‘uptime’ van Gmail vele malen hoger is dan van welk ander systeem dan ook. Toevallig hebben we in 2009 één geval van uitval gehad. We hebben onze jaarlijkse SLA’s met bedrijven ruimschoots gehaald.”Bij Google Apps bevinden de bijbehorende gegevens zich op de infrastructuur van Google. Roept dat bij zakelijke klanten niet veel vragen op over security en compliance?“Absoluut, exact die vraag krijgen wij altijd. Wij kunnen onder geheimhouding uitleggen wat we precies doen om die security te waarborgen en waar je data staan. We voldoen aan de privacywetgeving in veel landen, bijvoorbeeld aan de richtlijnen van de Europese Unie. Op het gebied van security voldoen we aan SAS type II, een strenge norm voor datacentrumbeveiliging. Voor zover we weten, voldoet Microsoft daar niet aan.Verder worden data bij ons altijd ‘versplinterd’ opgeslagen. Een e-mail of document wordt in duizenden stukjes gehakt en op verschillende servers bewaard. Ons operating system zorgt ervoor dat alles weer als één document op je scherm verschijnt. Onze datacentra zijn fysiek heel goed beveiligd, ongeveer zoals gevangenissen, met grote hekken, slotgrachten en prikkeldraad.Ik stel ook altijd de tegenvraag hoe goed informatie in bedrijven nu beveiligd is. Kijk naar alle schandalen die de pers hebben gehaald, van een officier van justitie die zijn oude pc aan de straat zette tot banken die memory sticks met informatie van klanten verloren. Die risico’s heb je allemaal uitgebannen als je met cloudoplossingen begint, omdat de apparaten waarmee je werkt leeg zijn. Er staan geen documenten opgeslagen, dus je kunt ze ook niet kwijtraken.”Een Europees bedrijf zal misschien niet graag zien dat zijn gegevens op een Google-server ergens in de Verenigde Staten staan. Bij geschillen gelden dan de Amerikaanse wetten.“Ook die vraag krijgen wij vaak, vanuit Europese bedrijven en vooral overheden. Zij vinden het niet zo nodig dat hun data op servers in Amerika staan. Dat realiseren we ons en er wordt hard aan gewerkt. We zijn nu praktisch zo ver dat we kunnen garanderen dat de data op servers in de Europese Unie blijven. Wij proberen dat nog dit jaar voor elkaar te krijgen. Overigens hebben veel Nederlandse multinationals, zoals de KLM, er geen problemen mee omdat ze toch al activiteiten in Amerika hebben. Het zijn voornamelijk overheden die ermee zitten.”Wat is jullie strategie voor bedrijfstoepassingen op mobiele apparatuur?“We gaan hoogstwaarschijnlijk Android ook naar het bedrijfsleven brengen, zoals de BlackBerry daar nu veel wordt gebruikt. Dat betekent dat een bedrijf ook Android-applicaties aan zijn medewerkers kan verstrekken. Het Chrome OS willen we ook in bedrijven introduceren. Met de Apps Engine geven we ontwikkelaars de mogelijkheid applicaties te bouwen op onze infrastructuur. Ik verwacht dan ook dat steeds meer system integrators zoals Accenture en Capgemini daar gebruik van zullen maken om applicaties te ontwikkelen voor specifieke branches, bijvoorbeeld de advocatuur of de medische sector. Zo zie je dat centrale infrastructuren een steeds grotere rol gaan spelen in het computergebruik.”/g.kelfkens@sdu.nl