Experts: IT-arbeidsmarkt blijft extreem krap in 2023, ga anders werven

Maar het is nog maar de vraag waar we al die mensen vandaan moeten halen. In 2021 kwamen er bijvoorbeeld slechts zo’n 25.000 nieuwe ICT-studenten bij in het gehele ICT-onderwijs, zowel op hbo- als op universitair en mbo-niveau. “Daar kun je dus ongeveer de helft [van de 400.000 benodigde mensen, red.] mee vullen. Maar tegelijkertijd gaan er ook nog mensen met pensioen. Op dit moment zijn rond de 90.000 IT’ers 55-plus.” Dat betekent dat er dus zo’n 290.000 IT’ers bij moeten komen die nu niet via het reguliere onderwijs instromen.

Logischerwijs blijft de vraag naar techtalent dus ook in 2023 hoog. Maar hoe groot de krapte precies wordt in 2023, is lastig te voorspellen. “We zitten op een kantelpunt op de arbeidsmarkt. Het is de vraag wat er gaat gebeuren met de inflatie en een eventuele recessie, en welk effect dat heeft op bedrijven die met tech te maken hebben. Daar heeft niemand het antwoord op”, legt Duijndam uit. “Je hoort al wel van bedrijven dat ze even pas op de plaats maken, om te kijken hoe dingen zich ontwikkelen voor er geïnvesteerd wordt.”

Maar zelfs een eventuele recessie of een economische correctie op de coronaperiode geeft de IT-arbeidsmarkt naar verwachting nauwelijks lucht, ook niet in 2023. Schreuder: “Ik zei eerder al eens dat een groot techbedrijf helemaal uit de markt kan verdwijnen en dat zelfs dat niet genoeg is om de krapte op te lossen. Dat is nog steeds zo. Als je nu iemand nodig hebt, zit je in de penarie. Je komt gewoon niet aan mensen.”

Werven we wel optimaal?

Toch vraagt Duijndam zich af of er écht zo weinig mensen zijn, of dat er ook wat op de werving aan te merken valt. Volgens haar kan er namelijk veel creatiever geworven worden dan veel organisaties nu doen. “De hardcore IT-bedrijven hebben meer dan gemiddeld met moeilijk vervulbare vacatures te maken. Maar als je dan naar hun oplossingen kijkt, dan valt daar nog wel winst te halen. Ze laten vacatures alleen langer open staan, zetten ze op meer websites of ze zetten er een extern bureau op.” Bovendien zoeken veel bedrijven volgens de arbeidsmarktexpert nog altijd naar jong bloed, terwijl de gehele arbeidsmarkt te maken heeft met vergrijzing, zo ook de IT-sector.

Wat Duijndam betreft moet het HR-beleid dan ook meer open worden voor andere opties. “Het HR-beleid is eigenlijk ontzettend conservatief. Ik vraag me wel eens af of bedrijven zo de eigen krapte niet in stand houden. Als we dat niet doorbreken, kunnen we organiseren en faciliteren wat we willen, maar lossen we het probleem niet op.”

Aan de slag met omscholers

Een voor de hand liggende oplossing voor het probleem is om over de grens te kijken, wat veel bedrijven ook al wel doen. Maar feit is dat ook veel andere landen kampen met een tekort aan techtalent. “En je krijgt al snel uitdagingen rondom de huisvestiging en de andere taal die ze spreken”, aldus Duijndam.

Beide experts zien dan ook meer in omscholing van nieuw talent. “Dat is waar de grote kans zit”, zegt Schreuder. “Ga buiten de vijver vissen en leid je eigen personeel op. Zij zijn vaak ook trouwer en kunnen alles wat je nodig hebt. Die kans blijft nu vaak nog liggen.” Daarnaast zijn er mensen die nu werkloos zijn of op zoek zijn naar een nieuwe carrière, die zich kunnen laten omscholen. Maar naar die mensen wordt nog lang niet altijd gekeken, ziet Duijndam. Wie een traject volgt waar je direct aan een werkgever gekoppeld word, slaagt vaak wel. Maar wie dat niet doet, komt lastig aan werk.

Probleem is bovendien dat de instroom momenteel stokt. “Dat is echt een situatie van de laatste maanden. Er zijn nu zo weinig werklozen, dat er ook weinig mensen op zoek gaan naar omscholing.”

Gelukkig is er nog een optie voor bedrijven: er zijn ook veel 50-plussers en mbo’ers die nu nog weinig aangesproken worden door bedrijven. Ook daar liggen dus nog kansen, zelfs al moeten zij soms nog wat bijgeschoold worden.

Meer potentieel met parttime

Ook parttime opties kunnen nog voor veel kansen zorgen, menen Schreuder en Duijndam. Parttimers komen nu namelijk moeilijk aan de slag in de IT, signaleerden experts eerder al. “Maar wij hebben in de IT niet de luxe om te zeggen: we nemen alleen maar fulltimers aan”, aldus Schreuder destijds.

En ook Duijndam ziet juist hier nog kansen. “Je kunt werk anders gaan organiseren. Een IT-klus duurt een bepaald aantal uur, maar of daar nu vijf mensen fulltime of tien mensen parttime aan werken, dat maakt voor veel opdrachtgevers niet uit.” Daarnaast kan er door werkgevers meer gekeken worden naar flexibele werktijden, waardoor mensen ook later op de dag of in het weekend kunnen werken en zo om bijvoorbeeld mantelzorg- of ouderschapstaken heen kunnen werken.

“Zelfs al los je het probleem maar deels op, dan heb je al meer dan je had. Maar we zien nu vaak dat bedrijven het probleem alleen helemaal willen oplossen. Dus ze lossen hun tekort liever niet op dan voor de helft. Er worden bijvoorbeeld in de IT nog weinig vrouwen ingezet die parttime beschikbaar zijn, terwijl daar wel winst te behalen valt.”

Neurodivers en afstand tot de arbeidsmarkt

Er is nog een derde bron waar nog lang niet altijd uit geput wordt: neurodiverse mensen en mensen met een beperking, die daardoor een afstand tot de arbeidsmarkt hebben. “Er is een grote groep mensen die bijvoorbeeld autistisch is. Kun je het werk niet om zo iemand heen organiseren? Dat kan echt een verrijking zijn van je team”, verklaart Duijndam.

Daar zijn ook wel initiatieven voor, zoals ITvitae voor mensen met autisme en hoogbegaafdheid en er zijn programma’s voor mensen met een visuele beperking. “Dat zorgt er wel voor dat deze groepen ook aangesproken worden, terwijl zij eerder meer moeite hadden om de arbeidsmarkt op te komen”, aldus Schreuder.

Investeer in mensen

Voor organisaties is één ding dus wel duidelijk: wie de krapte aan wil pakken en meer techtalent wil vinden, moet in mensen investeren. Duijndam: “Digitaal is hartstikke mooi, maar overal zitten uiteindelijk mensen achter. Dus zorg dat je weet te binden en te boeien, dat je een doorstroom krijgt binnen je bedrijf en kijk naar de vaardigheden en de toegevoegde waarde die iemand meeneemt.”