‘Elke opleiding zou een module digital skills moeten hebben’

Bovendien heeft de regio zelf voordeel van het actief aanpakken van de tekorten. Als er meer talent in de regio blijft werken, heeft dat economische voordelen. Worden er meer mensen opgeleid in een richting waar banen zijn, heeft dat een sociaal-economisch en maatschappelijk voordeel: er zijn minder mensen die voor een uitkering in aanmerking komen en minder laagbetaalde banen, die de regio's veel tijd en geld kosten.

Die aanpak heeft de afgelopen tien jaar zijn vruchten afgeworpen. “Er is veel meer inzicht gekomen in de vraagstelling en oplossingen, er is meer discussie op gang gekomen, er wordt overal intensief samengewerkt en de regio’s zijn meer subsidies gaan geven aan instellingen om de instroom op de arbeidsmarkt te bevorderen”, weet Boots. Bosgraaf voegt toe: “Provincies hebben geen wettelijke taak als het gaat om onderwijs- en arbeidsmarktbeleid, maar zijn er nu heel actief mee bezig. Tien jaar geleden was dat nog niet zo, dit is een hele verandering.”

Vanuit de Rijksoverheid is concrete actie op gang gekomen, bijvoorbeeld in de vorm van een impuls voor het techniekonderwijs op het vmbo, waar het lange tijd heel slecht ging. Het Techniekpact agendeerde dat mede bij de politiek en zo’n vijf jaar geleden werd in het coalitieakkoord vastgelegd dat er jaarlijks €100 miljoen beschikbaar kwam voor technisch vmbo.

Publiek-private samenwerking

Maar de taak van het Techniekpact is nog verre van volbracht. Zo heeft het voortgezet onderwijs op het gebied van techniek extra aandacht nodig, constateren Boots en Bosgraaf. Vorig jaar meldde Het Techniekpact in zijn Monitor Techniekpact bijvoorbeeld dat de populariteit van bètatechnische profielen op de havo en het vwo langzaam maar zeker afneemt. Informatica is bovendien geen verplicht vak, het wordt op veel scholen überhaupt niet aangeboden, meestal omdat er geen docenten voor te krijgen zijn. Wel is er sinds kort een technologie-module in het keuzevak Natuur, Leven en Technologie en ook het keuzevak Ontwerpen en Onderzoeken biedt een techmodule, maar als los vak is er weinig aanbod. Dat terwijl onbekend vaak onbemind maakt; als er geen tech-onderwijs is, kiezen ook minder studenten voor een technische vervolgopleiding. Bovendien krijgen steeds meer banen een technisch component, waardoor ook ICT overal belangrijker wordt. “Er komen allerlei nieuwe dingen op ons af, zoals cybersecurity, waar bijvoorbeeld rechtenstudenten straks ook meer vanaf moeten weten. En wat je helaas ziet, is dat het onderwijs dat gewoon niet zo goed bij kan houden”, aldus Boots.

Om daar concrete stappen in te blijven zetten, moedigt het Techniekpact het bedrijfsleven aan om actief bij te dragen aan het onderwijs, middels publiek-private samenwerkingen. Via dergelijke samenwerkingen kunnen bedrijven (gast)docenten leveren en scholen stagiairs leveren voor bedrijven, in de hoop dat de twee zo wat dichter tot elkaar komen. “Dan wordt het eigenlijk een soort cirkeltje waarin scholen en bedrijven elkaar stimuleren om innovatief te blijven.”

Deltaplan ICT

Daarnaast pleiten Boots en Bosgraaf voor een ‘Deltaplan ICT’, zoals er ook ooit een Deltaplan Techniek was. Via dat plan werden allerlei vakken vernieuwd, maar informatica helaas niet. “Dat was toen nog maar een klein bijvak, dat viel erbuiten. Dat is jammer, want informatica is nu best een ouderwets vak geworden, begrijp ik van docenten en mensen uit het werkveld.”

Met een Deltaplan ICT kan het vak alsnog worden vernieuwd. Bij voorkeur wordt een hele keten aangepakt: “Je moet kijken hoe je iedereen die basis kunt bieden. Hoe zorg je ervoor dat de echte ICT-opleidingen groter, prominenter en aantrekkelijker worden? En hoe bereik je dat alle andere sectoren hier meer mee gaan doen? Dat begint al in het basisonderwijs, zit in het voorgezet onderwijs, maar ook in het mbo, hbo en wo.” Bosgraaf voegt toe: “Eigenlijk moet elke opleiding in Nederland gewoon een module digital skills hebben.”

Het bedrijfsleven is daarbij onmisbaar, menen de twee. Maar tech kan ook buiten het onderwijs om aantrekkelijker worden gemaakt, bijvoorbeeld via de FIRST LEGO League, een buitenschools programma waar kinderen robots leren bouwen en programmeren met LEGO. “Bij dat soort initiatieven zie je dat als je ICT of digitalisering in een andere context stopt, zoals in de context van LEGO, er opeens hele andere mensen geïnteresseerd raken”, verklaart Boots.

Aan de slag met aanvalsplannen

Voor de toekomst is dus nog genoeg te doen, zeker met de voorspelling van onder meer NLdigital dat Nederland in 2030 een miljoen techprofessionals nodig heeft. Momenteel telt Nederland er zo’n 555.000.

Om dat te bereiken heeft het kabinet recentelijk het Actieplan Groene en Digitale Banen gepresenteerd, en kwam het bedrijfsleven zelf met het Aanvalsplan Chronisch Tekort ICT’ers en het aanvalsplan Techniek. “Het zijn allemaal nog plannen, maar het zijn ook stevige ambities. Het is nu zaak om dat gezamenlijk op te pakken”, vertelt Bosgraaf. Daarnaast heeft de overheid via het Nationaal Groeifonds subsidie toegekend voor de opschaling van publiek-private samenwerkingen. Het Techniekpact kijkt met de regio’s hoe zij daar gebruik van kunnen maken om bestaande initiatieven – zoals ook omscholingsprogramma’s – te laten groeien.

Het prettige bij deze doorlopende uitdagingen is dat het Techniekpact een doorlopende agenda is met een stevig netwerk, vinden Bosgraaf en Boots. Bosgraaf: “Men vindt het fijn dat het een lange termijnaanpak is en er niet steeds wat nieuws komt. Het is een agenda, een urgentiebesef.”