Loopbaan

Carriere
Kinderen die met technologie bezig zijn

‘Elke opleiding zou een module digital skills moeten hebben’

Het Techniekpact bestaat 10 jaar: dit leverde het op en dit moet er nog gebeuren.

9 mei 2023

Het Techniekpact bestaat 10 jaar: dit leverde het op en dit moet er nog gebeuren.

De techniek- en ICT-sector kampt al sinds jaar en dag met enorme tekorten. In 2013 tekenden bestuurders uit onderwijs, bedrijfsleven, de regio’s en het Rijk het Techniekpact. Dat heeft als doel om voor voldoende goed opgeleid personeel voor de techniek- en ICT-sectoren te zorgen, voor nu én in de toekomst. Na tien jaar heeft dat al veel opgeleverd, maar de uitdagingen op de arbeidsmarkt blijven.

Het Techniekpact is een soort agenda waarmee betrokkenen aangeven dat ze het onderwerp belangrijk vinden en ermee aan de slag gaan. Concreet wordt ingezet op vier thema’s: instroom, het lerarentekort en -professionalisering, publiek-privaat samenwerken en een leven lang ontwikkelen.

“Alle partners die dit belangrijk vinden en daar een bijdrage aan willen leveren, worden nadrukkelijk uitgenodigd om mee te doen”, vertelt Beatrice Boots. Boots is directeur Platform Talent voor Technologie (PTvT), sinds de start lid van de landelijke regiegroep van het Techniekpact. De regio’s werden expliciet onderdeel van de governance en de nadruk kwam op de regionale uitvoering te liggen. “Het was toen echt nieuw dat de regio de lead kreeg.”

De regio’s hadden destijds nog niet goed in kaart wat het probleem precies was. Dat er een tekort bestond, was duidelijk. Maar een tekort aan wat? Wat voor soort personeel heeft een regio precies nodig? Hoe was het bijvoorbeeld met de instroom in het technisch vmbo in de eigen regio? “Je ziet in Nederland enorme regionale verschillen. In Limburg bouwt men vooral door op DSM, terwijl het in Friesland meer over het mkb en bedrijven uit de watersector gaat.” het Techniekpact verzamelt kennis over dit soort onderwerpen en kon regio’s helpen bij het in kaart brengen van hun behoeften. “Daaruit bleek dat er een enorme mismatch bestaat tussen wat opleidingen bieden en wat het bedrijfsleven nodig heeft.”

Inzicht, discussie en aanpak

Aan de regio’s dus de taak om daar wat aan te doen. PTvT voor het Techniekpact helpt daarbij als een soort spin in het web, met contacten in de regio, het bedrijfsleven én bij de Rijksoverheid. De organisatie krijgt zijn taak immers vanuit de overheid en werkt daarbij samen met drie ministeries: Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Economische Zaken en Klimaat, en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. “Wij weten vaak welk beleid eraan zit te komen”, legt Bouke Bosgraaf, die vanuit PTvT op de uitvoering van het Techniekpact zit, uit. “Daar kunnen we over informeren in de regio. We kunnen een beetje maatwerk leveren, op het gebied van waar regio’s op moeten letten en waar ze een samenwerking in kunnen zoeken.”

Bovendien heeft de regio zelf voordeel van het actief aanpakken van de tekorten. Als er meer talent in de regio blijft werken, heeft dat economische voordelen. Worden er meer mensen opgeleid in een richting waar banen zijn, heeft dat een sociaal-economisch en maatschappelijk voordeel: er zijn minder mensen die voor een uitkering in aanmerking komen en minder laagbetaalde banen, die de regio's veel tijd en geld kosten.

Die aanpak heeft de afgelopen tien jaar zijn vruchten afgeworpen. “Er is veel meer inzicht gekomen in de vraagstelling en oplossingen, er is meer discussie op gang gekomen, er wordt overal intensief samengewerkt en de regio’s zijn meer subsidies gaan geven aan instellingen om de instroom op de arbeidsmarkt te bevorderen”, weet Boots. Bosgraaf voegt toe: “Provincies hebben geen wettelijke taak als het gaat om onderwijs- en arbeidsmarktbeleid, maar zijn er nu heel actief mee bezig. Tien jaar geleden was dat nog niet zo, dit is een hele verandering.”

Vanuit de Rijksoverheid is concrete actie op gang gekomen, bijvoorbeeld in de vorm van een impuls voor het techniekonderwijs op het vmbo, waar het lange tijd heel slecht ging. Het Techniekpact agendeerde dat mede bij de politiek en zo’n vijf jaar geleden werd in het coalitieakkoord vastgelegd dat er jaarlijks €100 miljoen beschikbaar kwam voor technisch vmbo.

Publiek-private samenwerking

Maar de taak van het Techniekpact is nog verre van volbracht. Zo heeft het voortgezet onderwijs op het gebied van techniek extra aandacht nodig, constateren Boots en Bosgraaf. Vorig jaar meldde Het Techniekpact in zijn Monitor Techniekpact bijvoorbeeld dat de populariteit van bètatechnische profielen op de havo en het vwo langzaam maar zeker afneemt. Informatica is bovendien geen verplicht vak, het wordt op veel scholen überhaupt niet aangeboden, meestal omdat er geen docenten voor te krijgen zijn. Wel is er sinds kort een technologie-module in het keuzevak Natuur, Leven en Technologie en ook het keuzevak Ontwerpen en Onderzoeken biedt een techmodule, maar als los vak is er weinig aanbod. Dat terwijl onbekend vaak onbemind maakt; als er geen tech-onderwijs is, kiezen ook minder studenten voor een technische vervolgopleiding. Bovendien krijgen steeds meer banen een technisch component, waardoor ook ICT overal belangrijker wordt. “Er komen allerlei nieuwe dingen op ons af, zoals cybersecurity, waar bijvoorbeeld rechtenstudenten straks ook meer vanaf moeten weten. En wat je helaas ziet, is dat het onderwijs dat gewoon niet zo goed bij kan houden”, aldus Boots.

Om daar concrete stappen in te blijven zetten, moedigt het Techniekpact het bedrijfsleven aan om actief bij te dragen aan het onderwijs, middels publiek-private samenwerkingen. Via dergelijke samenwerkingen kunnen bedrijven (gast)docenten leveren en scholen stagiairs leveren voor bedrijven, in de hoop dat de twee zo wat dichter tot elkaar komen. “Dan wordt het eigenlijk een soort cirkeltje waarin scholen en bedrijven elkaar stimuleren om innovatief te blijven.”

Deltaplan ICT

Daarnaast pleiten Boots en Bosgraaf voor een ‘Deltaplan ICT’, zoals er ook ooit een Deltaplan Techniek was. Via dat plan werden allerlei vakken vernieuwd, maar informatica helaas niet. “Dat was toen nog maar een klein bijvak, dat viel erbuiten. Dat is jammer, want informatica is nu best een ouderwets vak geworden, begrijp ik van docenten en mensen uit het werkveld.”

Met een Deltaplan ICT kan het vak alsnog worden vernieuwd. Bij voorkeur wordt een hele keten aangepakt: “Je moet kijken hoe je iedereen die basis kunt bieden. Hoe zorg je ervoor dat de echte ICT-opleidingen groter, prominenter en aantrekkelijker worden? En hoe bereik je dat alle andere sectoren hier meer mee gaan doen? Dat begint al in het basisonderwijs, zit in het voorgezet onderwijs, maar ook in het mbo, hbo en wo.” Bosgraaf voegt toe: “Eigenlijk moet elke opleiding in Nederland gewoon een module digital skills hebben.”

Het bedrijfsleven is daarbij onmisbaar, menen de twee. Maar tech kan ook buiten het onderwijs om aantrekkelijker worden gemaakt, bijvoorbeeld via de FIRST LEGO League, een buitenschools programma waar kinderen robots leren bouwen en programmeren met LEGO. “Bij dat soort initiatieven zie je dat als je ICT of digitalisering in een andere context stopt, zoals in de context van LEGO, er opeens hele andere mensen geïnteresseerd raken”, verklaart Boots.

Aan de slag met aanvalsplannen

Voor de toekomst is dus nog genoeg te doen, zeker met de voorspelling van onder meer NLdigital dat Nederland in 2030 een miljoen techprofessionals nodig heeft. Momenteel telt Nederland er zo’n 555.000.

Om dat te bereiken heeft het kabinet recentelijk het Actieplan Groene en Digitale Banen gepresenteerd, en kwam het bedrijfsleven zelf met het Aanvalsplan Chronisch Tekort ICT’ers en het aanvalsplan Techniek. “Het zijn allemaal nog plannen, maar het zijn ook stevige ambities. Het is nu zaak om dat gezamenlijk op te pakken”, vertelt Bosgraaf. Daarnaast heeft de overheid via het Nationaal Groeifonds subsidie toegekend voor de opschaling van publiek-private samenwerkingen. Het Techniekpact kijkt met de regio’s hoe zij daar gebruik van kunnen maken om bestaande initiatieven – zoals ook omscholingsprogramma’s – te laten groeien.

Het prettige bij deze doorlopende uitdagingen is dat het Techniekpact een doorlopende agenda is met een stevig netwerk, vinden Bosgraaf en Boots. Bosgraaf: “Men vindt het fijn dat het een lange termijnaanpak is en er niet steeds wat nieuws komt. Het is een agenda, een urgentiebesef.”

Magazine AG Connect

Dit artikel is ook gepubliceerd in het magazine van AG Connect (nummer 3 2023). Wil je alle artikelen uit dit nummer lezen, zie dan de inhoudsopgave.

Lees meer over
Reactie toevoegen
De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.